π. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ Πρωτοπρεσβυτέρου Η ΘΕΟΜΗΤΩΡ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑΝ, ΤΗΝ ΠΙΣΤΙΝ, ΤΗΝ ΛΑΤΡΕΙΑΝ

---

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Τὸ Ἱερὸν πρόσωπον τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τῆς Μητέρας τοῦ Θεοῦ καὶ Μητέρας ὅλων τῶν χριστιανῶν, τὸ ὁποῖον ὑμνεῖται ἀπὸ χείλη Ἀγγέλων καὶ ἀνθρώπων, ὑπῆρξεν ἀνέκαθεν σεβαστὸν καὶ ἄξιον πάσης τιμῆς καὶ προσκυνήσεως, ἰδιαιτέρως εἰς τὴν Ἀνατολήν.
Κατὰ καιρούς, ἐγράφησαν ἄπειρα βιβλία μὲ σκοπὸ νὰ σκιαγραφήσουν τὸ ἱερὸν πρόσωπον τῆς Θεομήτορος καὶ νὰ ἐξυμνήσουν τὸ μεγαλεῖον καὶ τὴν δόξαν αὐτῆς. Ἐγράφησαν ὅμως καὶ βιβλία ἐχθρικά, ποὺ θέλησαν νὰ σπιλώσουν τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα μεταξὺ τῶν γυναικείων ὀνομάτων τῆς Παλαιᾶς καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης. Ὄνομα ποὺ ἔπαιξε σημαντικότατον ρόλον διὰ τὴν σωτηρίαν τῆς ἀνθρωπότητος.
Παρὰ τὰς προσπαθείας των, ὄχι μόνον δὲν ἠμπόρεσαν νὰ ἐπιτύχουν κάτι, ἀλλὰ ἔδωσαν τὴν ἀφορμὴν νὰ γραφοῦν ἀκόμη περισσότερα βιβλία διὰ τὸ ὑπέρλαμπρον πρόσωπον τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, καὶ νὰ ἀποδοθοῦν εἰς αὐτὴν περισσότεραι τιμαὶ καὶ νὰ ὑμνηθῆ τὸ ὄνομά της ἀπὸ ὑμνογράφους καὶ ποιητάς, ἀπὸ ἐπιστήμονας ἀληθινοὺς καὶ συνετοὺς κάθε κλάδου ἐπιστήμης, Θεολόγους, Ρήτορας, Φιλολόγους, Μαθηματικούς, Ἀστρονόμους, Μηχανικούς, Φυσικοὺς κ.λπ. Ἕκαστος ἐξ αὐτῶν ἀπέδωσε ξεχωριστοὺς χαρακτηρισμούς, ὅπως ἤρμοζε πράγματι εἰς τὸ Ἱερὸν πρόσωπον τῆς Θεομήτορος. Καὶ εἶναι ἄξιον λόγου πῶς ἄνθρωποι ἀσχολούμενοι μὲ τὰ ἐπιστημονικὰ φαινόμενα ἀποδίδουν μετὰ σεβασμοῦ τοιούτους χαρακτηρισμοὺς εἰς τὸ ὑπέρλαμπρον πρόσωπον τῆς Θεομήτορος.
Εἰς τὸ πλῆθος τῶν βιβλίων ποὺ ἔχουν γραφῆ διὰ τὸ πρόσωπον τῆς Θεομήτορος, τί ἐπιπλέον θὰ ἠμποροῦσε κανεὶς νὰ προσθέσει; Ἐν τούτοις πολλοὶ ἐπιθυμοῦν νὰ γράψουν καὶ νὰ ὑμνήσουν μὲ τὴν πτωχὴν πένναν τους τὸ ἐξαίσιον πρόσωπον τῆς Θεομήτορος, ὠθούμενοι ἀπὸ ψυχικὴν ἀνάγκην, ἐκφράζοντες ἔτσι τὸν σεβασμὸν καὶ τὴν ἀγάπην τους πρὸς τὴν Μητέρα τοῦ Κυρίου.
Μία τέτοια παρόρμησις ὠθεῖ καὶ ἐμὲ εἰς τὴν συγγραφὴν τοῦ παρόντος βιβλίου, χωρὶς νὰ ἔχω τὴν ἰδιότητα τοῦ συγγραφέως ἢ νὰ ἔχω ἀσχοληθῆ ποτὲ μὲ τὴν συγγραφὴν ἄλλου βιβλίου, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν θεωρίαν συγγραφῆς βιβλίων ποὺ ἐδιδάχθην εἰς τὸ πανεπιστήμιον.
Εἶναι βεβαίως πολὺ δύσκολον νὰ σύνθεση κανεὶς λόγους καὶ ἐγκώμια ἢ νὰ περιγράψη περιστατικὰ καὶ γεγονότα τόσον διὰ τὸν Θεὸν ὅσον καὶ διὰ τὴν Μητέρα τοῦ Θεοῦ. Ἀλλὰ καίτοι δύσκολον, ὁδηγοῦμαι εἰς τὴν συγγραφὴν αὐτὴν βασιζόμενος εἰς τὴν χάριν, τὴν βοήθειαν καὶ τὴν δύναμιν τῆς Μητέρας τοῦ Θεοῦ. Ἐνθαρρυνόμενος δὲ ἀπὸ αὐτὴν τὴν βοήθειαν τῆς μόνης Θεοτόκου, τολμῶ μὲ τὸν βαθμὸν τῆς πίστεώς μου, τῆς ἀγάπης μου καὶ τῆς εὐλάβειάς μου πρὸς τὴ Μητέρα τοῦ Θεοῦ καὶ Μητέρα ὅλων μας νὰ περιγράψω τὰ περὶ τὴν ζωήν της, τοὺς γεννήτορας αὐτῆς, τὴν γέννησίν της ἕως καὶ τῆς μεταστάσεως αὐτῆς εἰς τοὺς οὐρανούς, ἔχων ὑπ᾿ ὄψιν μου τὰ στοιχεῖα ἀπὸ τὴν Καινὴν Διαθήκην, τὴν Ἱερὰν Παράδοσιν, τὰ βιβλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἄλλα βοηθητικὰ βιβλία.
Ἡ προσπάθειά μου εἶναι νὰ ἐξαντλήσω τὸ θέμα κατὰ ὀρθόδοξον τρόπον.
Βεβαίως, θὰ ὑπάρξουν εἰς τὸ ἔργον τοῦτο παραλείψεις εἴτε ἀπὸ ἀβλεψίαν εἴτε ἀπὸ ἔλλειψιν χώρου. Διὰ τοῦτο ζητῶ συγνώμην ἀπὸ ὅλους, ἰδίως δὲ ἀπὸ τὴν Παναγίαν Μητέρα τοῦ Κυρίου μας.

Ἀθῆναι, 25 Μαρτίου 2002
Ἑορτὴ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου
Ὁ πονήσας
Πρωτοπρεσβ. Κων. Παπαθεοδώρου

---

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α´

1. Ο ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΜΗΤΟΡΟΣ

Ἡ Μητέρα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ὡς Θεοτόκος καὶ Μητέρα τοῦ Φωτὸς ἀνέκαθεν εἰς τὴν συνείδησιν τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τοῦ Καθολικισμοῦ, κατεῖχεν ἰδιαιτέραν θέσιν ὡς ἡ «τιμιωτέρα τῶν Χερουβεὶμ καὶ ἐνδοξοτέρα ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφείμ», ἐπειδὴ ἔτεκεν ἀδιαφθόρως τὸν Θεὸν Λόγον, δηλαδὴ τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, γενόμενον ἄνθρωπον ὅμοιον μὲ ἡμᾶς χωρὶς ἁμαρτίαν (Ἑβρ. δ´ 15).
Ἐνῶ ἡ Ὑπεραγία Κόρη τῆς Ναζαρὲτ τόσον ὑψώθη εἰς τὴν συνείδησιν τῶν χριστιανῶν, ὥστε ἀπ᾿ ἀρχῆς νὰ λογίζεται αὕτη «μακαρία» (Λουκ. ια´ 27), ἐν τούτοις περὶ τῆς ζωῆς αὐτῆς, καὶ κυρίως τῆς ἰδιωτικῆς, τίποτε δὲν μᾶς εἶναι γνωστὸν ἀπὸ τὰς Γραφάς, παρὰ μόνον ἀπὸ τὴν Ἱερὰν Παράδοσιν ὀλίγα τινά. Ἔτσι περὶ τῶν γονέων της καὶ τῆς παιδικῆς της ἡλικίας ἡ Καινὴ Διαθήκη οὐδὲν λέγει οὔτε ἦτο δυνατὸν νὰ λέγη, ἐφόσον ἄλλα σπουδαιότερα καὶ μέγιστα γεγονότα τῆς ζωῆς τοῦ Κυρίου μας, λόγῳ συντομίας, ἀπεσιώπησεν (Ἰωάν. κ´ 30, κα´ 25).
Τὰ κατὰ τὴν παιδικὴν ἡλικίαν τῆς Μαρίας γνωρίζομεν ἀπὸ τὴν Ἱερὰν Παράδοσιν, ἡ ὁποία διεσώθη εἰς τὸ λεγόμενον Ἀπόκρυφον Εὐαγγέλιον ἢ Πρωτευαγγέλιον τοῦ Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου καὶ πρώτου Ἐπισκόπου Ἱεροσολύμων (Πράξ. ιε´ 13 καὶ Γαλ. α´ 19), ὅπως τοῦ τὸ ἀπέδωσαν χριστιανοί τινες. Ἡ χριστιανικὴ ὅμως Γραμματολογία παραδέχεται ὅτι τὸ ὡς ἄνω Πρωτευαγγέλιον εἶναι ἔργον τοῦ 2ου αἰῶνος μ.Χ., ἐνῶ ὁ Ἀδελφόθεος Ἰάκωβος ἔζησε τὸν 1ον αἰῶνα μ.Χ., καὶ ὅτι τὸ ἔγραψε κάποιος εὐσεβὴς χριστιανός, διὰ νὰ ἐπισημοποίηση τὴν περὶ τῆς Θεοτόκου παράδοσιν. Διὰ νὰ γίνῃ ὁ σκοπός του πιστευτός, ἔβαλε τὸ ὄνομα τοῦ Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου (Δέρβου Γ., Χριστ. Γραμματολογία, τόμ. Γ´, σελ. 421).
Πάρα ταῦτα τὸ Πρωτευαγγέλιον θεωρεῖται γνησία διάσωσις τῆς παραδόσεως, διότι ἐκ τούτου ἤντλησαν οἱ Πατέρες τὰ περὶ τῆς παιδικῆς ἡλικίας τῆς Θεοτόκου, ἐνῶ τὸ ἐχρησιμοποίησαν καὶ οἱ ὑμνογράφοι ὡς πηγὴν ἐμπνεύσεως τῶν ὕμνων, οἱ ὁποῖοι ψάλλονται εἰς τὰς καθιερωθείσας ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας ἑορτὰς τῆς Θεοτόκου καὶ τῶν γονέων αὐτῆς, ὅπως θὰ εἴδωμεν κατωτέρω.

2. ΟΙ ΓΕΝΝΗΤΟΡΕΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Οἱ τῆς Θεομήτορος καὶ Παρθένου Μαρίας γεννήτορες ἦσαν ὁ Ἰωακεὶμ καὶ ἡ Ἄννα, καταγόμενοι κατὰ τὴν παράδοσιν ὁ μὲν Ἰωακεὶμ ἀπὸ τὴν φυλὴν τοῦ Ἰούδα καὶ τὴν βασιλικὴν οἰκογένειαν τοῦ Δαβίδ, ἡ δὲ Ἄννα κατήγετο ἀπὸ τὴν ἱερατικὴν φυλὴν τοῦ Λευΐ, κόρη τοῦ ἱερέως Ματθὰν καὶ τῆς γυναικός του Μαρίας (Μ. Ὡρολόγιον, 8 Σεπτεμβρίου). Ἐκ τῆς μακάριας ταύτης δυάδος, ἤτοι τοῦ Ἰωακεὶμ καὶ τῆς Ἄννης, ἐγεννήθη ἐξ ἐπαγγελίας ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος.
Τὸ ὄνομα Ἰωακεὶμ σημαίνει, ὡς Ἑβραϊκόν, «ὁ Θεὸς φέρει ἠρεμίαν», τὸ δὲ Ἄννα φέρει τὴν χάριν. Τὸ ἐπάγγελμα τοῦ Ἰωακεὶμ ἦτο ποιμὴν «πλούσιος σφόδρα». Ἡ Ἐκκλησία μας ὀνομάζει ἀμφοτέρους θεοπάτορας καὶ τοὺς ἑορτάζει εἰς τὰς 9 Σεπτεμβρίου, τοὺς μνημονεύει δὲ εἰς ἑκάστην μεγάλην ἀπόλυσιν τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν.
Κατὰ τὸ Πρωτευαγγέλιον, ὁ Ἰωακεὶμ καὶ ἡ Ἄννα ἦσαν προβεβηκότες, δηλ. μεγάλης ἡλικίας, θεοσεβέστατοι, ἐζοῦσαν μὲ δικαιοσύνην καὶ ἦσαν ἄμεμπτοι ἐνώπιον τοῦ Κυρίου. Δὲν εἶχον ὅμως τέκνα καὶ πολὺ ἐλυποῦντο δι᾿ αὐτό, διότι ἡ ἀτεκνία διὰ τοὺς Ἰουδαίους ἐθεωρεῖτο ὄνειδος καὶ θεϊκὴ τιμωρία. Ὅσοι ἦσαν ἄτεκνοι ἐθεωροῦντο ὡς κατώτεροι ἄνθρωποι καὶ ἔπαιρναν τὴν τελευταίαν θέσιν εἰς τὴν συναγωγὴν καὶ εἰς ἄλλας δημοσίας καὶ ἰδιωτικὰς συναναστροφὰς καὶ συναθροίσεις. Εἰς μίαν ἑορτὴν μάλιστα, ὁ Ἰωακεὶμ μετὰ τῆς συζύγου του Ἄννης ἕνεκα τῆς μεγάλης θεοσεβείας τους ἐπῆγαν πρῶτοι εἰς τὸν Ναὸν τοῦ Θεοῦ καὶ πρῶτοι προσέφερον τὰ πρὸς θυσίαν δῶρα τους, ἀλλὰ ὁ ἱερεὺς ὄχι μόνον δὲν ἐδέχθη αὐτὰ ἀλλὰ καὶ μετὰ περιφρονήσεως ἀπέπεμψεν αὐτούς.
Ἐκ τοῦ γεγονότος τούτου ὁ Ἰωακεὶμ καὶ ἡ Ἄννα ἔφυγον διὰ τὸ σπίτι τους καταλυπημένοι. Ἐκεῖ ὁ Ἰωακεὶμ λέγει εἰς τὴν προσφιλῆ σύζυγόν του: Ἀγαπητὴ Ἄννα, δὲν δύναμαι πλέον νὰ ὑποφέρω τὸ ὄνειδος τῆς ἀτεκνίας, διὰ τοῦτο σκέφθηκα ὅπως σὺ μὲν διαμείνης εἰς τὸ σπίτι μας καὶ μὲ τὴν ψυχήν σου καὶ τὴν καρδίαν σου νὰ κάμνης ὅ,τι εἶναι θεάρεστον ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, νὰ νηστεύσης καὶ γονατιστὴ νὰ προσεύχεσαι καὶ νὰ παρακαλῆς τὸν Θεόν, ὅπως λύση τὴν εἰς σὲ στείρωσιν καὶ σοῦ χαρίση καρπὸν κοιλίας· ἐγὼ δὲ θὰ ὑπάγω εἰς τὸ ἀπέναντι ὄρος καὶ μὲ νηστείας καὶ προσευχὰς θὰ παρακαλῶ τὸν Θεόν, ὅπως μᾶς δώσῃ τέκνον, τὸ ὁποῖον θὰ ἀφιερώσωμεν εἰς αὐτόν.
Ἀφοῦ ἔμειναν καὶ οἱ δυὸ σύμφωνοι, ἐχωρίσθησαν καὶ ἄρχισαν τὰς νηστείας καὶ τὰς προσευχάς, διὰ νὰ τοὺς δώσῃ ὁ Θεὸς τέκνον.
Ὁ παντοδύναμος Θεὸς ἐκάμφθη ἀπὸ τὰς νηστείας καὶ τὰς μετὰ δακρύων προσευχάς τους καὶ ἔπειτα ἀπὸ πολλὰς ἡμέρας ἔστειλε τὸν Ἀρχάγγελον Γαβριὴλ πρῶτα εἰς τὸν Ἰωακεὶμ ποὺ ἔμενε εἰς τὸ ὄρος, εἰπὼν εἰς αὐτὸν ὅτι ἐστάλη ὑπὸ τοῦ Θεοῦ διὰ νὰ τοῦ ἀναγγείλη ὅτι ἡ δέησίς του εἰσηκούσθη ἀπὸ τὸν Θεὸν καὶ ὅτι ἡ γυναίκα του θὰ γέννηση θυγατέρα, ἡ ὁποία ὡς παρθένος θὰ γέννηση τὸν Σωτῆρα τοῦ κόσμου, καὶ νὰ ἐγκατάλειψη ἀμέσως τὸ ὄρος καὶ νὰ ὑπάγη εἰς τὸν οἶκον του. Ὁ ἴδιος ὁ Ἀρχάγγελος ἐφάνη καὶ εἰς τὴν σύζυγόν του καὶ εἶπεν εἰς αὐτὴν τὰ ἴδια λόγια.
Ὁ Ἰωακεὶμ ὅταν ἐπέστρεψεν εἰς τὸν οἶκον του, εὗρε τὴν σύζυγόν του χαρούμενη καὶ μετὰ χαρᾶς μεγάλης τοῦ ἀναγγέλλει τὴν ἐμφάνισιν τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ· καὶ οἱ δυὸ συγκινημένοι καὶ γεμάτοι ἀπὸ ἀνεκλάλητον χαράν, διηγεῖται ὁ ἕνας εἰς τὸν ἄλλον τὰ ὑπὸ τοῦ Ἀγγέλου λεχθέντα.
Τὸ Μέγα Ὡρολόγιον τῆς Ἐκκλησίας μας σημειώνει: «Καὶ οὕτω συλλαβοῦσα ἡ Ἄννα ἐκ θείας ἐπαγγελίας, κατὰ τοὺς νόμους τῆς φύσεως, ἠξιώθη γενέσθαι μήτηρ τῆς Μητρὸς τοῦ Κυρίου ἡμῶν». Τὸ γεγονὸς αὐτὸ τῆς συλλήψεως τῆς ἁγίας καὶ θεοπρομήτορος Ἄννης ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία μας, ἀπὸ τοῦ 6ου αἰῶνος ποὺ καθιερώθη ἡ ἑορτή, τὴν 9ην Δεκεμβρίου. Τότε ψάλλεται τὸ παρόν.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ´.

«Σήμερον τῆς ἀτεκνίας δεσμὰ διαλύονται, τοῦ Ἰωακεὶμ γὰρ καὶ τῆς Ἄννης εἰσακούων Θεός, παρ᾿ ἐλπίδα τεκεῖν αὐτούς, σαφῶς ὑπισχνεῖται (=ὑπόσχεται) θεόπαιδα, ἐξ ἧς αὐτὸς ἐτέχθη ὁ ἀπερίγραπτος, βροτὸς (=ἄνθρωπος) γεγονώς, δι᾿ ἀγγέλου κελεύσας βοῆσαι αὐτῇ· Χαῖρε Κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ».

Ἕτερον. Ἦχος β´

Τῶν δικαίων θεοπατόρων σου, Κύριε, τὴν μνήμην ἑορτάζοντες, δι᾿ αὐτῶν σε δυσωποῦμεν, σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

3. Η ΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΑΥΤΗΣ

Ὁ Ἰωακεὶμ καὶ ἡ Ἄννα ἦσαν κάτοικοι τῆς Ναζαρὲτ τῆς Γαλιλαίας. Ἐκεῖ ἡ Ἄννα μετὰ ἐννέα μήνας ἀπὸ τῆς συλλήψεως, ὅπως τῆς προεῖπεν ὁ Ἄγγελος, ἐγέννησε τὴν ἐξ ἐπαγγελίας θυγατέρα της, κατὰ τὸ δέκατον ἕκτον πρὸς τὸ δέκατον ἕβδομον ἔτος πρὸ τῆς γεννήσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Εἰς τοὺς Ἑβραίους ὑπῆρχε νομικὴ διάταξις, ἡ ὁποία ὥριζε νὰ δίδεται τὸ ὄνομα εἰς ὅλα τὰ γεννώμενα τέκνα τὴν ὀγδόην ἡμέραν ἀπὸ τῆς γεννήσεώς τους. Διὰ τοῦτο ὁ δίκαιος Ἰωακεὶμ ἐκάλεσε τὴν ὀγδόην ἡμέραν τοὺς ἱερεῖς τῆς συναγωγῆς, εἰς τὴν ὁποίαν ἀνῆκε, καὶ ὅλους τοὺς συγγενεῖς καὶ φίλους τους καὶ ἔδωκεν εἰς τὴν νεογέννητον θυγατέρα του τὸ ὄνομα Μαριάμ!
Τὸ ἑξαγράμματον ὄνομα Μαριὰμ ἔχει πολλὰς σημασίας, διότι ἡ Μαριὰμ ἦτο προωρισμένη νὰ γίνῃ νύμφη τοῦ Θεοῦ καὶ μητέρα τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Διὰ τοῦτο καὶ ἐδόθη εἰς αὐτὴν ἐκ τοῦ Θεοῦ τὸ ἁρμόζον ὄνομα Μαριάμ!
Ἡ ἀκροστιχὶς τοῦ ὀνόματος Μαριὰμ εἶναι: «Αὕτη, ρύσεται, ἰοῦ, ἅπαντας, μισοκάλου». Δηλαδή, μόνη αὐτὴ ἡ Μαριάμ, εἶχε προωρισθῆ ὅπως ἐλευθέρωση ἡμᾶς ἐκ τοῦ ἰοῦ, δηλαδὴ τοῦ δηλητηρίου, τοῦ μισοκάλου ὄφεως τοῦ διαβόλου.
Τὸ ὄνομα Μαριὰμ* ἔχει καὶ ἄλλην ἔννοιαν· σημαίνει κυρία καὶ βασίλισσα. Καὶ πράγματι εἶναι Κυρία καὶ Βασίλισσα καὶ Σώτειρα τοῦ σύμπαντος κόσμου, διότι γεννήσασα τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ καὶ Σωτῆρα τοῦ κόσμου, τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ἔσωσε καὶ σώζει δι᾿ Αὐτοῦ ὅλους τοὺς πιστεύοντας εἰς τὸν υἱόν της, καὶ τιμώντας αὐτήν. Διὰ τοῦτο ἀπὸ τότε καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας μακαρίζουν τὴν Μαριὰμ πᾶσαι αἱ γενεαί, διότι ἡ γέννησις αὐτῆς ἔφερε τὴν χαρὰν εἰς ὅλην τὴν οἰκουμένην, ὅπως τοῦτο δηλώνει καὶ τὸ ἀπολυτίκιον, τὸ ὁποῖον ψαλλομεν εἰς τὴν ἑορτὴν τῆς γεννήσεώς της, τὴν 8ην Σεπτεμβρίου.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ´.

Ἡ γέννησίς σου Θεοτόκε χαρὰν ἐμήνυσε πάσῃ τῇ οἰκουμένῃ· ἐκ σοῦ γὰρ ἀνέτειλεν ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν καὶ λύσας τὴν κατάραν ἔδωκεν τὴν εὐλογίαν, καὶ καταργήσας τὸν θάνατον, ἐδωρήσατο ἡμῖν ζωὴν τὴν αἰώνιον.
* Τὸ ὄνομα «Μαριάμ» ἀπὸ τὴν ἐποχὴν τοῦ Μωϋσέως ἦτο ἔνδοξον μεταξὺ τῶν Ἰσραηλιτῶν καὶ ἐδίδετο κατὰ προτίμησιν εἰς τὰς θυγατέρας τους, πρὸς τιμὴν τῆς ἀδελφῆς τοῦ μεγάλου προφήτου καὶ ἀρχηγοῦ. Εἰς τὴν Πάλαιαν Διαθήκην πολλαὶ γυναῖκες φέρουν τὸ ὄνομα αὐτό. Εἰς δὲ τὴν Καινὴν Διαθήκην μόνον ἕξι ἅγιαι γυναῖκες. Μία ἡ Μήτηρ τοῦ Κυρίου, δευτέρα ἡ μήτηρ τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Μάρκου, τρίτη ἡ σύζυγος τοῦ Κλεόπα ἢ Κλωπᾶ καὶ ἡ μήτηρ τῶν Ἀποστόλων Ἰωσῆ καὶ Ἰακώβου τοῦ Μικροῦ, τετάρτη ἡ ἀδελφὴ τοῦ Λαζάρου, πέμπτη ἡ Μαγδαληνὴ καὶ ἕκτη κάποια εὐσεβὴς γυναίκα καὶ καλὴ χριστιανὴ ποὺ κατοικοῦσε εἰς τὴν Ρώμην (Ρωμ. ιστ´ 6).

4. Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΕΙΣ ΤΟΝ ΝΑΟΝ ΚΑΙ Η ΔΩΔΕΚΑΕΤΗΣ ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΗΣ

Ἡ θυγατέρα τῶν δικαίων θεοπατόρων Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννης, ἡ Μαριάμ, ἀφοῦ συμπλήρωσε τὸ τρίτον ἔτος τῆς ἡλικίας της, τὴν παρέλαβον οἱ γονεῖς της καὶ σύμφωνα μὲ τὴν ὑπόσχεσίν τους εἰς τὸν Θεὸν τὴν ὡδήγησαν εἰς τὸν Ναόν, ὅπου ἐκεῖ τὴν παρέλαβεν ὁ Ἀρχιερεὺς καὶ τὴν εἰσήγαγεν εἰς τὸ ἐνδότερον τοῦ Ναοῦ, ἤτοι εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων. Τὴν εἴσοδον τῆς Μαριὰμ εἰς τὸν Ναὸν ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τὴν 21ην Νοεμβρίου. Τότε ψάλλει τὸ ἑξῆς ὡραῖον Κοντάκιον.

Ἦχος δ´

«Ὁ καθαρώτατος ναὸς τοῦ Σωτῆρος, ἡ πολυτίμητος παστὰς καὶ παρθένος, τὸ ἱερὸν θησαύρισμα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, σήμερον εἰσάγεται ἐν τῷ οἴκῳ Κυρίου, τὴν χάριν συνεισάγουσα, τὴν ἐν Πνεύματι Θείῳ· ἣν ἀνυμνοῦσιν ἄγγελοι Θεοῦ· αὐτὴ ὑπάρχει, σκηνὴ ἐπουράνιος».
Ἡ εἴσοδος εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων ἦτο ἀπηγορευμένη εἰς ὅλους, λαϊκοὺς καὶ κληρικούς, καὶ μόνον εἰς τὸν Ἀρχιερέα ἐπετρέπετο μίαν φορὰν τὸ ἔτος καὶ μετὰ ἀπὸ προηγουμένην πρὸς τὸν Θεὸν ἐξιλαστήριον θυσίαν. Ἀφοῦ ἡ εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων εἴσοδος ἀπηγορεύετο εἰς πάντας, ἄρα οὔτε καὶ εἰς τὴν Μαριὰμ ἐπετρέπετο· ἀλλὰ ἡ Μαριὰμ ἦτο ἡ πρὸ τῶν αἰώνων προωρισμένη καὶ ὑπὸ τῶν προφητῶν προαγγελθεῖσα νὰ γίνῃ μήτηρ τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ καὶ διὰ τοῦτο ὁ Θεὸς κατὰ θαυμαστὸν τρόπον ἐπέτρεψεν εἰς αὐτὴν νὰ εἰσέλθη εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων.
Τὴν εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων εἴσοδον τῆς Μαριὰμ ἀπεκάλυψεν ὁ Θεὸς εἰς τὸν Ἀρχιερέα Ζαχαρίαν, τὸν πατέρα τοῦ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, διὰ τοῦ ἐπὶ τοῦ στήθους αὐτοῦ κρεμασμένου Λογείου* ἢ Ἐφοὺδ καὶ ἔτσι ἐπείσθησαν οἱ ἱερεῖς καὶ ὁ λαός, ὅτι ὁ Θεὸς ἐπιτρέπει τὴν εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων εἴσοδον τῆς Μαριάμ, τῆς θυγατέρας τῶν δικαίων θεοπατόρων Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννης.
Ὁ Ἀρχιερεὺς Ζαχαρίας, ὅταν εἶδε νὰ εἰσέρχεται εἰς τὸν Ναὸν ἡ παρθένος Μαριάμ, ὁδηγηθεῖσα ὑπὸ τῶν γονέων της, εἶπε πρὸς αὐτήν: «Χαῖρε Βασίλισσα τοῦ κόσμου καὶ ἀνθρώπων· Χαῖρε Παναγία Θεοτόκε, ἡ μήτηρ τοῦ μεγάλου βασιλέως Χριστοῦ· χαῖρε τῶν προφητῶν τὸ κήρυγμα καὶ ἡ ἐκπλήρωσις τῶν λόγων αὐτῶν. Αἱ ψυχαὶ τῶν προφητῶν βλέπουσαι νὰ εἰσέρχεσαι σήμερον εἰς τὸν Ναὸν χαίρονται καυχόμεναι δι᾿ ἐσέ. Ὁ Ἡσαΐας Παρθένον σὲ ὠνόμασε λέγων: «Ἰδοὺ ἡ Παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει καὶ τέξεται υἱὸν καὶ καλέσουσι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ». Ὁ Ἰεζεκιὴλ πύλην σὲ προεῖπεν: «Ἡ πύλη αὕτη κεκλεισμένη ἔσται, οὐκ ἀνοιχθήσεται οὐδ᾿ οὐ μὴ διέλθῃ τις δι᾿ αὐτῆς». Ὁ Δανιὴλ ὄρος σὲ ἐκάλεσεν. Ὁ Ἰακὼβ κλίμακα σὲ προεῖδε λέγων: «Καὶ ἰδοὺ κλίμαξ ἐπεστήρικτο ἐπὶ τῆς γῆς, ἧς ἡ κεφαλὴ ἀφικνεῖτο εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ οἱ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ ἀνέβαινον καὶ κατέβαινον ἐπ᾿ αὐτήν». Ὁ προφητάναξ Δαβὶδ βασίλισσα σὲ ἀποκαλεῖ λέγων: «Παρέστη ἡ βασίλισσα ἐκ δεξιῶν σου ἐν ἰματισμῷ διαχρύσῳ περιβεβλημένη πεποικιλμένη». Ὁ Σολομῶν σὲ προβλέπει ἀνωτέραν πασῶν τῶν γυναικῶν λέγων: «Πολλαὶ γυναῖκες ἐποίησαν δύναμιν, σὺ δὲ ὑπέρκεισαι καὶ ὑπερῆρας (=ὑπερεῖχες) πάσας».
Καὶ ἄλλας πολλὰς προεικονίσεις καὶ προφητεύσεις ἀπηύθυνεν ὁ Ἀρχιερεὺς Ζαχαρίας πρὸς τὴν παρθένον Μαριάμ. Ἀπευθυνόμενος δὲ καὶ πρὸς τοὺς γεννήτοράς της εἶπεν ὅτι «οὗτοι εἶναι οἱ ὑπὸ τοῦ ἐν ὑψίστοις Θεοῦ ευλογημένοι ὡς γεννήσαντες τὴν παγκόσμιον εὐλογίαν δι᾿ ἧς θὰ λυτρωθῶσιν ἐκ τῆς τῶν προπατόρων ἀρᾶς (=κατάρας) πάντα τὰ πέρατα τῆς γῆς».
Ὁ καθαρώτατος ναὸς τοῦ Σωτῆρος, τὸ ταμεῖον τῶν ἀρετῶν καὶ θησαύρισμα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, ἡ πνευματέμφορος Κόρη καὶ ἐπουράνια Σκηνή, ἡ Μαριάμ, μέσα εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων ἐτρέφετο, ὑπηρετεῖτο καὶ ἐδιδάσκετο ἀπὸ τὸν Ἀρχάγγελον Γαβριὴλ καθ᾿ ὅλην τὴν δωδεκαετῆ παραμονήν της εἰς τὸν Ναόν.
Δι᾿ ἀΰλου, λοιπόν, καὶ θείας τροφῆς ἐτρέφετο ὑπὸ τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριὴλ ἡ Παρθένος Μαριάμ, ὅπως εἶναι γεγραμμένον:

Ἔνδον τρέφει σε Γαβριὴλ ναοῦ, Κόρη, Ἥξει δὲ μικρὸν καὶ τὸ Χαῖρέ σοι λέξων.Βῆ ἱερὸν Μαρίη τέμενος παρὰ εἰκάδι πρώτῃ.

Εἰς τὸ ἄδυτον τοῦ Ναοῦ ὁ Γαβριὴλ σὲ τρέφει, Κόρη, καὶ θὰ ἔλθῃ σύντομα νὰ σοῦ εἰπῆ καὶ τὸ χαῖρε.Ἐμπῆκε εἰς τὸν Ἱερὸν Ναὸν ἡ Μαρία τὴν 21ην τοῦ μηνός.

Ζοῦσε εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων ὡς ἔνσαρκος ἄγγελος καὶ δὲν ἐξῆλθεν ἀπὸ τὸν Ναὸν καθ᾿ ὅλον τὸ διάστημα τῆς δωδεκαετοῦς παραμονῆς της.
Ἀφοῦ συμπλήρωσε δωδεκαετῆ παραμονὴν εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων ἡ Παρθένος Μαριάμ, θείᾳ ἐντολῇ ἐξῆλθε τοῦ Ναοῦ εἰς ἡλικίαν δέκα πέντε ἐτῶν. Ἔπειτα ἀπὸ ὀλίγον χρόνον ἐγένετο ἡ μνηστεία της μετὰ τοῦ τέκτονος (=ξυλουργοῦ) Ἰωσήφ.
* Τὸ Λογεῖον ἢ Ἐφοὺδ εἶναι ὄνομα ἑβραϊκὸν ποὺ σημαίνει λύτρωσιν ἢ δηλώνει τὰ μέλλοντα νὰ γίνουν. Ἀπετελεῖτο ἀπὸ χρυσὸ ὕφασμα μιᾶς σπιθαμῆς μὲ μεγάλη τέχνη κατασκευασμένο· εἰς τὸ μέσον εἶχε ἀστέρα ὁλόχρυσο καὶ ἑκατέρωθεν αὐτοῦ σμαράγδια. Μεταξὺ δὲ τῶν σμαραγδιῶν ὑπῆρχε ἀδάμας, ὁ ὁποῖος ἤστραπτε καὶ ἐξέπεμπεν ἀκτῖνας φωτός, ὅταν ὁ Θεὸς συγκατετίθετο εἰς τὸ αἴτημα τοῦ ἱερέως, ὁ ὁποῖος τὸ ἔφερεν εἰς τὸ στῆθος του.

5. Η ΜΝΗΣΤΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΘΕΝΟΥ ΜΑΡΙΑΜ. ΠΟΙΟΣ Ο ΣΚΟΠΟΣ

Ὅταν ἐξῆλθεν ἐκ τοῦ Ναοῦ ἡ Παρθένος Μαριάμ, μετὰ δωδεκαετῆ παραμονήν της εἰς αὐτόν, οἱ γονεῖς της Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννα εἶχαν ἀποθάνει καὶ διὰ νὰ μὴ μείνη χωρὶς προστασία, ὁ Θεὸς ἐγνώρισε εἰς τοὺς ἱερεῖς τοῦ Ναοῦ διὰ θείων σημείων ὅτι ὀφείλουν αὐτοὶ νὰ παραλάβουν τὴν Μαριὰμ ὑπὸ τὴν κηδεμονίαν καὶ προστασίαν τους. Ἕνεκα, λοιπόν, τῆς θείας αὐτῆς ἐντολῆς ἐμνήστευσαν τὴν Μαριὰμ μὲ ἄνδρα δίκαιον ὀνόματι Ἰωσήφ, ὅπως ὑπηρέτηση οὗτος εἰς τὸ ὑπερφυὲς τῆς Θείας Οἰκονομίας μυστήριον.
Εἰς τὴν πρότασιν τῶν Ἱερέων νὰ μνηστευθῆ τὴν Μαριὰμ ὁ Ἰωσήφ, εἶπεν: «Υἱοὺς ἔχω καὶ πρεσβύτης εἰμί, αὕτη δὲ νεάνις, μήπως περίγελως γένωμαι τοῖς υἱοῖς Ἰσραήλ;». Παιδιά, τοὺς λέγει, ἔχω γιοὺς καὶ εἶμαι περασμένης ἠλικίας, αὐτὴ εἶναι μικρὴ κοπέλα, μήπως γίνω περίγελως εἰς τὸν λαὸν τοῦ Ἰσραήλ; Ἀλλὰ ἐπείσθη καὶ παρέλαβε τὴν Μαριὰμ ὁ Ἰωσὴφ «εἰς τήρησιν», δηλαδὴ εἰς προστασίαν. Τὴν ἄφησε δὲ εἰς τὴν οἰκίαν του τῆς πόλεως Ναζαρὲτ καὶ ἀπῆλθεν «εἰς τὰς οἰκοδομὰς αὐτοῦ».
Ὁ Ἰωσήφ, ὁ τῆς Παρθένου Μαριὰμ μνηστήρ, κατήγετο ἀπὸ τὸ γένος Δαβίδ, τοῦ ὁποίου τὴν γενεαλογίαν περιγράφει ὁ Εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος εἰς τὸ πρῶτον κεφάλαιον τοῦ Εὐαγγελίου του. Ἦτο χῆρος, ἄνδρας εὐσεβὴς καὶ δίκαιος, ὅπως γράφει ἡ Γραφή, κατοικοῦσε εἰς τὴν Ναζαρὲτ τῆς Γαλιλαίας καὶ ἐπηγγέλετο τὸν ξυλουργὸν διὰ τοῦτο ἐκαλεῖτο καὶ τέκτων.
Τὸ ὄνομα Ἰωσὴφ ἑρμηνεύεται «προσθήκη» καὶ «αὔξησις», καθ᾿ ὅτι ὁ Ἰωσὴφ προώδευεν εἰς τὸ ἀγαθὸν καὶ εἰς τὴν ἐκτέλεσιν καλῶν ἔργων. Ὁ Ἰωσὴφ καὶ ἡ Παρθένος Μαριὰμ κατήγοντο ἀπὸ τὴν Ναζαρέτ, διὰ τοῦτο καὶ ἐπετράπη εἰς τὸν Ἰωσὴφ νὰ μνηστευθῇ τὴν Μαριάμ, ἐπειδὴ δὲν ἐπετρέπετο ἀπὸ ἄλλην χώραν νὰ λαμβάνουν σύζυγον εἰμὴ ἀπὸ τὸν τόπον τῆς ἰδίας καταγωγῆς.
Ὅταν ἐμνηστεύθη τὴν Μαριὰμ ὁ Ἰωσὴφ ἦτο ἑξήκοντα πέντε ἐτῶν καὶ τοῦτο ἔγινε διὰ νὰ ὑπηρετήσῃ αὐτὴν εἰς τὸ μέγα τῆς Ἐνσάρκου Οἰκονομίας μυστήριον, ὅπως διὰ τὴν εἰς Αἴγυπτον φυγὴν καὶ ἐπάνοδον ἐξ αὐτῆς κ.λπ. Μετὰ τέσσαρας μῆνας ἀπὸ της μνηστείας αὐτῶν ἐγένετο ὁ Εὐαγγελισμὸς τῆς Παρθένου Μαριὰμ ὑπὸ τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ. Ὁ Ἰωσὴφ ἔζησε μέχρι τοῦ δωδεκάτου ἔτους τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, διότι ἕως τότε μνημονεύουν τὸ ὄνομά του οἱ θεῖοι Εὐαγγελισταί.
Ποῖος ὁ σκοπὸς τῆς μνηστείας
Τὸν σκοπὸν τῆς μνηστείας τῆς θεόπαιδος κόρης Μαριὰμ μετὰ τοῦ γέροντος Ἰωσὴφ περιγράφει εἰς τὴν ἑρμηνείαν τοῦ πρώτου κεφαλαίου τοῦ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγελίου ὁ Εὐθύμιος ὁ Ζιγαβηνός, ὁ ὁποῖος δανεισθεὶς καὶ ἀπὸ τοὺς Ἁγίους πατέρας λέγει:
«Ἡ Παρθένος Μαριὰμ ἐμνηστεύσατο τὸν Ἰωσήφ, ὅπως διαφύγει τὴν προσοχὴν τοῦ διαβόλου, διότι ὁ διάβολος γνωρίζων ἐκ τῶν προφητειῶν (αἵτινες ἔλεγον ὅτι ὁ Χριστὸς μέλλει γεννηθῆναι ἐκ κόρης παρθένου καὶ ἄνευ θελήματος ἀνδρός) ἕνεκεν τούτου ὁ διάβολος παρετήρει μετ᾿ ἀκριβείας πάσας τὰς παρθένους καὶ ὁποίαν παρθένον ἤθελεν ἵδη ἐν γαστρὶ ἔχουσαν, εἰς ταύτην καταπήξη πάσας τὰς δολερὰς αὐτοῦ παγίδας καὶ πάσας τὰς κακοτεχνίας αὐτοῦ, ὅπως μὴ πιστευθῆ ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων ὁ ὑπ᾿ αὐτῆς γεννηθεὶς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ. Διὰ τοῦτο ηὐδόκησεν ὁ Θεός, ὅπως ἡ εἰς κατοικητήριον αὐτοῦ ἐκλεχθεῖσα Παρθένος Μαριάμ, μεμνηστευμενη οὖσα μετ᾿ ἀνδρός, διαφύγη τὴν προσοχὴν τοῦ διαβόλου καὶ οὕτω ἐκτελεσθῆ ἐν δικαιοσύνῃ ἡ τοῦ Θεοῦ θεία βουλή, διότι ὁ διάβολος μεριμνῶν καὶ προσέχων εἰς τὰς ἀμνηστεύτους παρθένους, ἡ μεμνηστευμενη θείᾳ εὐδοκίᾳ Παρθένος Μαριὰμ διέφυγε τὴν προσοχὴν τοῦ διαβόλου, καὶ οὕτως ἐξετελέσθη ἡ τοῦ Θεοῦ θεία βουλή».

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β´

1. Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Εὐαγγελισμὸς σημαίνει χαρμόσυνος ἀγγελία. Μία τέτοια χαρμόσυνη ἀγγελία ἔφερε εἰς τὴν Παρθένον Μαριὰμ ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριήλ, ὁ ἀπεσταλμένος τοῦ Θεοῦ εἰς τὴν πόλιν τῆς Γαλιλαίας Ναζαρὲτ τὴν πρώτην ἡμέραν τῆς ἑβδομάδος, δηλαδὴ τὴν Κυριακήν, μόλις ἀνέτειλεν ὁ ἥλιος, ἀπουσιάζοντος τοῦ Ἰωσὴφ ἐκ τῆς οἰκίας. Ὁ Ἀρχάγγελος εἰσερχόμενος εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ μνηστῆρος Ἰωσὴφ καὶ βλέπων τὴν γεμάτην με ὅλας τὰς πνευματικὰς χάριτας καὶ παρθενικὴν ἁγνότητα Μαριὰμ κατεπλάγη, διὰ τοῦτο καὶ ἀπεκάλεσεν αὐτὴν μὲ τὴν ἁρμόζουσαν λέξιν Κεχαριτωμένην. «Χαῖρε Κεχαριτωμένη» (Λουκ. α´ 28).
Ὁ Εὐαγγελισμὸς πρὸς τὴν Παρθένον Μαρίαν ἔγινεν ὕστερα ἀπὸ τέσσερεις μῆνες ἀπὸ τῆς μνηστείας της μὲ τὸν Ἰωσήφ, ἕξι δὲ μῆνες ἀπὸ τῆς συλλήψεως τῆς στείρας γυναίκας τοῦ ἱερέως Ζαχαρίου Ἐλισάβετ, ὅπως ἀκριβῶς μᾶς γνωρίζει ὁ θεῖος Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς:
«Ἐν δὲ τῷ μηνὶ τῷ ἕκτῳ ἀπεστάλη ὁ ἄγγελος Γαβριὴλ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ εἰς πόλιν τῆς Γαλιλαίας ᾗ ὄνομα Ναζαρέτ, πρὸς παρθένον μεμνηστευμένην ἀνδρί, ᾧ ὄνομα Ἰωσήφ, ἐξ οἴκου Δαυίδ, καὶ τὸ ὄνομα τῆς παρθένου Μαριάμ. Καὶ εἰσελθὼν ὁ ἄγγελος πρὸς αὐτὴν εἶπε· Χαῖρε Κεχαριτωμένη· Ὁ Κύριος μετὰ σοῦ. Εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξί. Ἡ δὲ ἰδοῦσα διεταράχθη ἐπὶ τῷ λόγῳ αὐτοῦ, καὶ διελογίζετο ποταπὸς εἴη ὁ ἀσπασμὸς οὗτος. Καὶ εἶπεν ὁ ἄγγελος αὐτῇ· μὴ φοβοῦ Μαριάμ· εὖρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ. Καὶ ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρί, καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσης τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν. Οὗτος ἔσται μέγας καὶ υἱὸς ὑψίστου κληθήσεται, καὶ δώσει αὐτῷ Κύριος ὁ Θεὸς τὸν θρόνον Δαυὶδ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, καὶ βασιλεύσει ἐπὶ τὸν οἶκον Ἰακὼβ εἰς τοὺς αἰῶνας καὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος. Εἶπε δὲ Μαριὰμ πρὸς τὸν ἄγγελον· πῶς ἔσται τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσκω; Καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ἄγγελος εἶπεν αὐτῇ· Πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σέ, καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι· διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται υἱὸς Θεοῦ. Καὶ ἰδοὺ Ἐλισάβετ ἡ συγγενής σου καὶ αὐτὴ συνειληφυῖα υἱὸν ἐν γήρει αὐτῆς, καὶ οὖτος μὴν ἕκτος ἐστὶν αὐτῇ τῇ καλουμένῃ στείρα· Ὅτι οὐκ ἀδυνατήσει παρὰ τῷ Θεῷ πᾶν ρῆμα. Εἶπε δὲ Μαριάμ· ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμα σου. Καὶ ἀπῆλθεν ἀπ᾿ αὐτῆς ὁ ἄγγελος» (Λουκ. α´ 26-38).
Ὁ Εὐαγγελισμὸς τῆς Θεοτόκου εἶναι καὶ εὐαγγελισμὸς τῆς ἰδικῆς μας σωτηρίας, διότι ἀπὸ τὴν ἡμέραν αὐτὴν ἀρχίζει ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τὸν Εὐαγγελισμὸν τῆς Θεοτόκου τὴν 25ην Μαρτίου. Τότε ψάλλεται καὶ τὸ ἑξῆς ἀπολυτίκιον:

Ἦχος δ´.

«Σήμερον τῆς σωτηρίας ἡμῶν τὸ κεφάλαιον, καὶ τοῦ ἀπ᾿ αἰῶνος μυστηρίου ἡ φανέρωσις· ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, υἱὸς τῆς Παρθένου γίνεται, καὶ Γαβριὴλ τὴν χάριν εὐαγγελίζεται· διὸ σὺν αὐτῷ τῇ Θεοτόκῳ βοήσωμεν· χαῖρε κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ».
Μετὰ τὴν ἀναχώρησιν τοῦ Ἀρχαγγέλου, ἡ Κεχαριτωμένη κόρη τῆς Ναζαρὲτ Μαριὰμ μένει μόνη. Ἡ ψυχή της μετὰ ἀπὸ τὴν ζωηροτάτην ἐντύπωσιν τοῦ οὐρανίου γεγονότος τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, δονεῖται κυριολεκτικά. Τὸ πρωτάκουστον καὶ ἐξαίρετον ἀγγελικὸν μήνυμα ἔχει αἰχμαλωτίσει τὴν καρδίαν της, ἀπασχολεῖ ἡμέραν καὶ νύκτα τὴν σκέψιν της.
Εἰς τὸν Ἰωσὴφ δὲν λέει τίποτε, δι᾿ ὅσα τῆς εἶπε ὁ Ἀρχάγγελος, διότι ἡ παρθενικὴ συστολὴ τῆς ἔκλειε τὸ στόμα καὶ τὰ ἄφησε ὅλα εἰς τὴν πρόνοιαν καὶ μέριμναν τοῦ Θεοῦ. Ὅμως, ὅπως συμβαίνει εἰς κάθε ἄνθρωπον εἰς παρομοίας περιστάσεις, ἡ Πάναγνος αἰσθάνεται τὴν ἀνάγκην μὲ κάποιον νὰ ὁμιλήση ἐλεύθερα καὶ χωρὶς κανέναν δισταγμόν, νὰ ἐμπιστευθῆ τὰ ἅγια συναισθήματα καὶ τὰ ὑψηλὰ καὶ θεῖα νοήματα ποὺ τὴν διακατέχουν. Ἀλλὰ εἰς ποῖον ὅμως νὰ ἀποκάλυψη τὸ ἱερὸν μυστικόν, τὸ μέγα μυστήριον ποὺ τῆς ἐνεπιστεύθη ὁ οὐρανός;
Ἡ σκέψις της ἐστράφη πρὸς τὴν συγγενῆ της Ἐλισάβετ. Αὐτὴ μόνο θὰ τὴν ἐννοοῦσε καὶ κανεὶς ἄλλος ἀπὸ τὸ περιβάλλον της εἰς τὴν Ναζαρέτ. Ἄλλως τε, ἡ Ἐλισάβετ εὑρίσκετο εἰς τὴν ἰδίαν κατάστασιν, ὅπως τῆς εἶχε ἀποκαλύψει ὁ Ἄγγελος.
α. Ἡ Θεομήτωρ ἐπισκέπτεται τὴν Ἐλισάβετ
Ἔτσι, λοιπόν, ἡ ἁγία Κόρη τῆς Ναζαρὲτ παίρνοντας τὴν ἄδεια τοῦ Ἰωσὴφ ἀφήνει τὴν Ναζαρὲτ καὶ πορεύεται εἰς τὴν ὀρεινὴν χώραν τῆς Ἰουδαίας. «Ἐπορεύθη εἰς τὴν ὀρεινὴν μετὰ σπουδῆς (=γρήγορα)» (Λουκ. α´ 39). Ἐκεῖ, μέσα εἰς τὴν οἰκογενειακὴν θαλπωρὴν τοῦ Ζαχαρίου καὶ τῆς Ἐλισάβετ, τῶν συγγενῶν της, μέσα εἰς τὴν μικρὴν προφητικὴν Ἐκκλησίαν τῆς πίστεως, ἐλπίδος καὶ ἀγάπης, ποὺ ἦτο τὸ σπίτι τους, θὰ εὕρῃ τὴν εὐκαιρίαν ἡ πάναγνος Κόρη νὰ ἀνοίξῃ τὴν καρδιάν της καὶ νὰ συγχαρῇ τὴν συγγενῆ της διὰ τὴν σύλληψιν υἱοῦ στὰ βαθιὰ γηρατειά της.
Τὸ ταξίδι της ἦτο κοπιαστικὸν καὶ διήρκεσε τρεῖς ἡμέρας περίπου· ἡ Πανάμωμος, ὅμως, ἐβάδισε τὸν δρόμον αὐτὸν μὲ χαρὰν καὶ ἐμπιστοσύνην εἰς τὸν Θεόν. Καὶ νά τώρα εὑρίσκεται κοντὰ εἰς τὴν συγγενῆ της Ἐλισάβετ. Ἀσπάζεται τὴν συγγενῆ της καὶ τὴν στιγμὴν αὐτὴν ἡ Ἐλισάβετ αἰσθάνεται νὰ σκιρτᾷ τὸ βρέφος εἰς τὴν κοιλίαν της καὶ φωτισμένη ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον μὲ δυνατὴν φωνὴν λέγει πρὸς τὴν Μαριάμ:
«Εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξὶ καὶ εὐλογημένος ὁ καρπὸς τῆς κοιλίας σου. Καὶ πόθεν μοι τοῦτο ἵνα ἔλθῃ ἡ μήτηρ τοῦ Κυρίου μου πρός με;». Διὰ νὰ δικαιολογήσῃ δὲ τοῦτο, δηλαδὴ διατὶ ἀπεκάλεσε τὴν Μαριὰμ μητέρα τοῦ Κυρίου λέγει εἰς αὐτήν: «ὡς ἐγένετο ἡ φωνὴ τοῦ ἀσπασμοῦ σου εἰς τὰ ὦτά μου, ἐσκίρτησεν ἐν ἀγαλλιάσει τὸ βρέφος ἐν τῇ κοιλίᾳ μου» (Λουκ. α´ 44). Καὶ συνεχίζει νὰ μακαρίζῃ τὴν Μαριὰμ λέγουσα: «μακαρία ἡ πιστεύσασα ὅτι ἔσται τελείωσις τοῖς λελαλημένοις αὐτῇ παρὰ Κυρίου». Συνεχίζοντας ἡ Ἐλισάβετ λέγει ὅτι ὅλαι αἱ γενεαὶ ἀπὸ τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ καὶ εἰς τὸ ἑξῆς θὰ μακαρίζουν τὴν Μαριάμ, ποὺ ἔγινε πρόξενος τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων, διότι διὰ τοῦ ἐξ αὐτῆς γεννηθέντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ θὰ σωθῆ τὸ ἀνθρώπινον γένος ἀπὸ τὴν αἰώνιον φθορὰν τοῦ θανάτου.
Γεμάτη θαυμασμὸν ἡ Παρθενομήτωρ βλέπει ὅτι ἡ Ελισάβετ γνωρίζει τὸ οὐράνιον μυστικόν της. Τὴν βλέπει νὰ ὑποκλίνεται μὲ μεγάλην ταπείνωσιν ἐνώπιόν της, νὰ τὴν ἀναγνωρίζη ὡς μέλλουσα θεομήτορα, νὰ τὴν ἀποκαλῆ «εὐλογημένη ἐν γυναιξὶ» καὶ νὰ ὀνομάζη «εὐλογημένον τὸν καρπὸν τῆς κοιλίας της». Ἀκόμη, νὰ τὴν προσφωνῆ «μητέρα τοῦ Κυρίου της» καὶ μὲ ἀγαλλίασιν ψυχῆς νὰ τὴν χαρακτηρίζῃ «μακαρία», διότι πρόκειται νὰ γεννήσῃ τὸν Σωτῆρα Χριστόν.
Εἶχε πάρει καὶ ἡ Ἐλισάβετ εὐλογίαν μεγάλην ἀπὸ τὸν πανάγαθον Θεὸν τὴν εὐλογίαν νὰ φέρῃ εἰς τὸν κόσμον τὸν μέγιστον τῶν προφητῶν. Ἡ εὐλογία ὅμως ποὺ πῆρε ἡ Θεοτόκος νὰ γεννήσῃ τὸν Θεὸν καὶ Σωτῆρα, ὑπῆρξε μοναδική, ἀνεπανάληπτος, ἀληθινὰ οὐράνιος.
Μία ἦτο εἰς τὸν κόσμον «ἡ θεία κύησις» καὶ μία εἶναι εἰς τὴν ἱστορίαν ἡ Θεοτόκος. Πῶς λοιπὸν ἡ Ἐλισάβετ νὰ μὴν φωνάξη μὲ φωνὴν μεγάλην καὶ νὰ μὴ χαιρετίση μὲ χαρὰν καὶ ἔκπληξιν, μὲ θαυμασμὸν καὶ σεβασμόν, τὴν Θεομήτορα;
Αὐτὴν τὴν τιμὴν ἀπολαμβάνει κοντὰ εἰς τὴν Ἐλισάβετ ἡ ἁγία Παρθένος καὶ αὐτὰ τὰ μεγάλα καὶ θαυμαστὰ ἀκούει μὲ ἔκπληξιν μεγάλην, προτοῦ προλάβει αὐτὴ νὰ ἀνακοίνωση τίποτε εἰς τὴν συγγενῆ της. Καὶ σκιρτᾶ ἡ ψυχή της καὶ γεμίζει ἡ καρδιά της ἀπὸ θαυμασμὸν καὶ ἀγάπην πρὸς τὸν Σωτῆρα καὶ Θεόν της, ὁ ὁποῖος τόσα μεγαλεῖα ἔκανε εἰς αὐτήν.
Πλημμυρισμένη ἀπὸ θαυμασμὸν καὶ εὐγνωμοσύνην ἡ Παρθένος Μαριὰμ ἀνταπαντᾶ μὲ ἕναν ὕμνον ὑπέροχον πρὸς τὸν Ὕψιστον, τὸν ὁποῖον μᾶς διέσωσε τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ θείου Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ. Ὁ ὕμνος αὐτὸς εἶναι ἡ ἐνάτη ᾠδὴ τῆς χριστιανικῆς Ὑμνολογίας:
«Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τὸν Κύριον, καὶ ἠγαλλίασε τὸ πνεῦμά μου ἐπὶ τῷ Θεῷ τῷ σωτῆρί μου, ὅτι ἐπέβλεψεν ἐπὶ τὴν ταπείνωσιν τῆς δούλης αὐτοῦ. Ἰδοὺ γὰρ ἀπὸ τοῦ νῦν μακαριοῦσι με πᾶσαι αἱ γενεαί· ὅτι ἐποίησέ μοι μεγαλεῖα ὁ δυνατὸς καὶ ἅγιον τὸ ὄνομα αὐτοῦ, καὶ τὸ ἔλεος αὐτοῦ εἰς γενεὰς γενεῶν τοῖς φοβούμενους αὐτόν.
Ἐποίησε κράτος ἐν βραχίονι αὐτοῦ· διεσκόρπισεν ὑπερήφανους διανοίᾳ καρδίας αὐτῶν· καθεῖλε δυνάστας ἀπὸ θρόνων καὶ ὕψωσε ταπεινούς, πεινῶντας ἐνέπλησεν ἀγαθῶν καὶ πλουτοῦντας ἐξαπέστειλε κενούς, ἀντελάβετο Ἰσραὴλ παιδὸς αὐτοῦ μνησθῆναι ἐλέους, καθὼς ἐλάλησε πρὸς τοὺς πατέρας ἡμῶν, τῷ Ἀβραὰμ καὶ τῷ σπέρματι αὐτοῦ εἰς τὸν αἰῶνα».
Ὁ ὕμνος αὐτὸς τὸν ὁποῖον ἡ Θεομήτωρ ἀνέπεμψεν, ἀποτελεῖται μὲν ἀπὸ ὀλίγας λέξεις, περιλαμβάνει ὅμως ὅλον τὸ τῆς Οἰκονομίας μυστήριον. Ἀποτελεῖ τὴν ἐπισφράγισιν τῶν παλμῶν καὶ τῶν ἐλπίδων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.
Παρουσιάζει μὲ ὀλίγας γραμμὰς τὸ ἔργον Ἐκείνου, ὁ ὁποῖος ἔκλινεν οὐρανοὺς καὶ κατέβη διὰ νὰ σώση τὸ ἀνθρώπινον γένος. Κάθε λέξις τοῦ ὕμνου κι ὅλες μαζὶ ἔχουν ἔξοχα νοήματα, ὑψηλά, θεῖα καὶ οὐράνια.Εἰς τὴν ᾠδὴν αὐτὴν τῆς Θεομήτορος δὲν ὑπάρχει τίποτε τὸ ἐπιτηδευμένον, τὸ προσποιητόν, τὸ τεχνητόν. Ἡ ἁγνή, ἁγία καὶ ταπεινὴ κόρη τῆς Ναζαρέτ, ἡ Παναγία Παρθένος συνθέτει ἐδῶ θεῖον ποίημα. Τεχνική της εἶναι ἡ θερμὴ εὐσέβειά της, ἡ φωτισμένη πίστις, ἡ βαθύτατη ταπείνωσις, ὁ ὅλος ψυχικός της κόσμος, ὁ τόσον πλούσιος καὶ οὐράνιος· ἐμπνευστής της εἶναι ἡ θεία Σοφία, ἡ πηγὴ καὶ αἰτία κάθε ὑψηλῆς ὑπεργείου ἐμπνεύσεως. Οἱ λέξεις καὶ τὰ νοήματα τῆς ᾨδῆς τῆς Θεοτόκου εἶναι ξεχείλισμα τῶν ἁγνῶν συναισθημάτων, τὰ ὁποῖα διακατέχουν τὴν ψυχήν της καὶ βγαίνουν φυσικά, αὐθόρμητα ἀπὸ μίαν καρδίαν, ἡ ὁποία ἐζυμώθη μὲ τὸ πνεῦμα τῆς Γραφῆς, μὲ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ.
Ἂς μελετοῦμε καὶ ἂς ψάλλωμεν κι ἐμεῖς τὸν θεῖον αὐτὸν ὕμνον μὲ εὐλάβειαν, διὰ νὰ νοιώθουμε τὴν ὀμορφιάν του, τὴν ἤρεμον μεγαλοπρέπειάν του, μὲ τὰς θαυμαστὰς ἀντιθέσεις του, μὲ τὰς ὡραίας εἰκόνας του, μὲ τὸν ἔξοχον λυρισμόν του.
β. Ἐπιστροφὴ τῆς Θεομήτορος εἰς Ναζαρέτ. Ἐπίσκεψις Ἀγγέλου εἰς Ἰωσήφ.
Ἡ Μαριὰμ ἔμεινε εἰς τὸ σπίτι τῆς ἐξαδέλφης της Ἐλισάβετ τρεῖς μῆνες περίπου καὶ ἐπέστρεψε εἰς τὸ ἰδικόν της εἰς τὴν Ναζαρέτ. Ἡ παράδοσις λέγει ὅτι «ἡμέρᾳ δὲ καὶ ἡμέρᾳ ἡ γαστὴρ αὐτῆς ὠγκοῦτο. Καὶ φοβηθεῖσα ἡ Μαρία ἀπῆλθεν εἰς τὸν οἶκον αὐτῆς, καὶ ἔκρυβεν ἑαυτὴν ἀπὸ τῶν υἱῶν Ἰσραήλ. Ἦν δὲ ἐτῶν δέκα ἕξ, ὅτε ταῦτα ἐγένετο τὰ μυστήρια». (Πρωτευαγ. ιβ´ 3).
Ὁ μνηστὴρ Ἰωσήφ, ὅταν εἶδε τὴν Μαριὰμ μὲ «τὴν κοιλίαν της ἐξογκωμένην», ἐταράχθη «καὶ μὴ θέλων αὐτὴν παραδειγματίσαι*, ἐβουλήθη λάθρᾳ ἀπολύσαι αὐτήν» (Ματθ. α´ 19). Δὲν θέλησε λοιπὸν ὁ Ἰωσήφ, ὡς δίκαιος ποὺ ἦτο, νὰ στιγματίση κατ᾿ αὐτὸν τὸν τρόπον τὴν Μαριὰμ -διότι ὁ νόμος ἦτο αὐστηρός- καὶ ἐσκέφθη νὰ τὴν ἀπολύση κρυφά. Τὴν σκέψιν του αὐτὴν τὴν ματαίωσε ἡ ἐπίσκεψις τοῦ Ἀγγέλου εἰς τὸν ὕπνον του.
«Ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου κατ᾿ ὄναρ ἐφάνη αὐτῷ λέγων· Ἰωσήφ, υἱὸς Δαυίδ, μὴ φοβηθῇς παραλαβεῖν Μαριὰμ τὴ γυναῖκά σου· τὸ γὰρ ἐν αὐτῇ γεννηθὲν ἐκ Πνεύματός ἐστιν Ἁγίου. Τέξεται δὲ υἱὸν καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν· αὐτὸς γὰρ σώσει τὸν λαὸν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν(...). Διεγερθεὶς δὲ ὁ Ἰωσὴφ ἀπὸ τοῦ ὕπνου ἐποίησεν ὡς προσέταξεν αὐτῷ ὁ ἄγγελος Κυρίου καὶ παρέλαβε τὴν γυναῖκα αὐτοῦ· καὶ οὐκ ἐγίνωσκεν αὐτὴν ἕως οὗ ἔτεκεν τὸν υἱὸν αὐτῆς τὸν πρωτοτόκον, καὶ ἐκάλεσε τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν» (Ματθ. α´ 20-25).
Ἔτσι, συνεχίζεται τὸ σχέδιον τοῦ Θεοῦ καὶ φθάνουμε εἰς τὴν μεγάλην στιγμὴν τῆς γεννήσεως τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ.
* Παραδειγματισμὸς = θάνατος διὰ λιθοβολισμοῦ εἰς τοὺς μοιχοὺς καὶ μοιχαλίδας (Δευτερ. κβ´ 20).

2. Η ΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Ἡ Παρθένος Μαριὰμ εὑρίσκετο εἰς τὸν ἔνατον μῆνα τῆς ἐγκυμοσύνης της, ὅταν ὁ Ρωμαῖος Αὐτοκράτωρ Καίσαρ Αὔγουστος ἐξέδωσε διάταγμα ἀπογραφῆς τῶν κατοίκων τῆς αὐτοκρατορίας του. Ἔτσι, ἡ Παρθένος Μαριὰμ ἦτο ὑποχρεωμένη, ὅπως ὅλοι οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι, νὰ ὑπάγη κι αὐτὴ εἰς τὸν τόπον καταγωγῆς της, τὴν Ἰουδαίαν, διὰ νὰ ἀπογραφῆ.
Παραλαμβάνει δὲ αὐτὴν ὁ προστάτης της Ἰωσὴφ καὶ μὲ ὑποζύγιον ποὺ ἦτο τότε τὸ μόνον μέσον μετακινήσεως, τὴν μεταφέρει εἰς τὴν Ἰουδαίαν. Φθάσαντες εἰς τὴν Βηθλεὲμ ἐνύκτωσε καὶ ὁ Ἰωσὴφ ἀνεζήτησε τόπον, διὰ νὰ περάσουν τὴν βραδιά τους· ὅμως, τόπος δὲν εὑρέθη καὶ κατέληξαν εἰς ἐρημικὴν σπηλιάν, τὴν ὁποίαν ἐχρησιμοποιοῦσαν οἱ κάτοικοι τῆς Βηθλεὲμ ὡς σταῦλον ζώων.
Ἂς παρακολουθήσουμε πῶς ἀκριβῶς ἐξιστορεῖ τὰ γεγονότα ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς: «Ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις, λέει, ἐξῆλθε δόγμα παρὰ Καίσαρος Αὐγούστου ἀπογράφεσθαι πάσαν τὴν οἰκουμένην. Αὕτη ἡ ἀπογραφὴ πρώτη ἐγένετο ἡγεμονεύοντος τῆς Συρίας Κυρηνίου. Καὶ ἐπορεύοντο πάντες ἀπογράφεσθαι, ἕκαστος εἰς τὴν ἰδίαν πόλιν. Ἀνέβη δὲ καὶ Ἰωσὴφ ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας ἐκ πόλεως Ναζαρὲτ εἰς τὴν Ἰουδαίαν εἰς πόλιν Δαυὶδ(...) ἀπογράψασθαι σὺν Μαριὰμ τῇ μεμνηστευμένῃ αὐτῷ γυναικί, οὔσῃ ἐγκύῳ. Ἐγένετο δὲ ἐν τῷ εἶναι αὐτοὺς ἐκεῖ ἐπλήσθησαν αἱ ἡμέραι τοῦ τεκεῖν αὐτήν, καὶ ἔτεκε τὸν υἱὸν αὐτῆς τὸν πρωτότοκον(...) καὶ ἀνέκλινεν αὐτὸν ἐν τῇ φάτνῃ, διότι οὐκ ἦν αὐτοῖς τόπος ἐν τῷ καταλύματι...» (Λουκ. β´ 1-7).
Ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς ὀνομάζει τὸν τόπον τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ ἁπλῶς ὡς «κατάλυμα», δηλαδὴ πανδοχεῖον ποὺ εἶχε καὶ φάτνη ἀλόγων ζώων (Λουκ. β´ 7). Ὁ Εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος ὀνομάζει τὸν τόπον αὐτὸν «οἰκίαν» (Ματθ. β´ 11). Τὸ Πρωτευαγγέλιον προσθέτει τὴν πληροφορίαν ὅτι ἡ Γέννησις τοῦ Χριστοῦ συνέβη εἰς ἐρημικὸν μέρος μέσα εἰς ἕνα σπήλαιον κοντὰ εἰς τὴν Βηθλεέμ. Τὴν πληροφορίαν αὐτὴν τοῦ Πρωτευαγγελίου ἐπαναλαμβάνει ὡς παράδοσιν ὁ φιλόσοφος ἀπολογητὴς καὶ μάρτυς Ἰουστῖνος, ὁ ὁποῖος ἐμαρτύρησε τὸ ἔτος 165 μ.Χ.
Ἐκεῖ, λοιπόν, εἰς τὴν Βηθλεέμ, εἰς τὸν σταῦλον τῶν ζώων, λαμβάνει χώραν τὸ μεγαλύτερον ἱστορικὸν γεγονὸς ποὺ κατέπληξε τὴν οἰκουμένην καὶ ποὺ ἀποτελεῖ ἀφετηρίαν λυτρώσεως τῶν ἀνθρώπων. Ἕνας Θεὸς γεννιέται ἀθόρυβα μέσα εἰς μίαν φάτνην ἀλόγων. Ἐκεῖνος ποὺ ἔχει θρόνον τὸν οὐρανὸν καὶ ὑποπόδιον τὴν γῆν. Μέσα εἰς τὸ σκοτάδι ἐκείνης τῆς νύκτας γεννιέται ὁ ὁλόλαμπρος ἥλιος, γιὰ νὰ φωτίση τοὺς ἐσκοτισμένους. Μέσα εἰς τὴν παγερὰν ἐκείνην νύκτα γεννιέται Ἐκεῖνος ποὺ θὰ ζεστάνη τὰς ψυχὰς τῶν ἀνθρώπων καὶ θὰ χάραξη τὸν δρόμον διὰ τὴν σωτηρίαν. Κι ὅμως, διὰ τὸν βασιλέα τῶν βασιλέων δὲν ἐβρεθηκε μιὰ ζεστὴ γωνιά. Καὶ κανείς, δὲν ἐγνώριζε ποῖον θεῖον καὶ οὐράνιον γεγονὸς ἐλάμβανε χώραν εἰς τὴν παγερὰν ἐκείνην νύκτα τοῦ χειμῶνος εἰς τὴν Βηθλεέμ.
Μόνον ὁ οὐρανὸς γνωρίζει. Οἱ Ἄγγελοι καὶ Ἀρχάγγελοι οἱ ὁποῖοι ἀνεβοκατεβαίνουν ἀπὸ τὸν οὐρανὸν εἰς τὴν γῆν ψάλλοντες καὶ μεταφέροντες μηνύματα χαρᾶς. Ποτὲ ἄλλοτε δὲν εἶχαν νὰ ἐκπληρώσουν περισσότερον χαρμόσυνον ἔργον ἀπ᾿ αὐτὸ ποὺ κάμνουν τώρα. Καὶ ποτὲ ἄλλοτε δὲν εἶχε ἀκουσθῆ τὸ «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λουκ. β´ 14).
Τὸ χαρμόσυνον αὐτὸ γεγονὸς μεταφέρει ἄγγελος Κυρίου εἰς τους εὐσεβεῖς ποιμένας τῆς Βηθλεέμ: «Ἰδοὺ εὐαγγελίζομαι ὑμῖν χαρὰν μεγάλην... ὅτι ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ». Ἰδοὺ ἔρχομαι νὰ σᾶς μεταδώσω εὐαγγέλιον μοναδικῆς χαρᾶς... Σήμερον ἐγεννήθηκε γιὰ σᾶς σωτήρ.
Οἱ μόνοι μάρτυρες τοῦ μεγαλυτέρου αὐτοῦ γεγονότος εἰς τὴν ἀνθρωπίνην Ἱστορίαν ἦσαν, εἰς μὲν τὸν οὐρανὸν οἱ ἄγγελοι, εἰς δὲ τὴν γῆν οἱ εὐσεβεῖς ποιμένες τῆς Βηθλεέμ, ἡ Θεοτόκος καὶ ὁ Ἰωσήφ.
«Τὸ ἀπ᾿ αἰῶνος ἀπόκρυφον καὶ ἀγγέλοις ἄγνωστον μυστήριον...», ψάλλει ἡ Ἐκκλησία μας. Τὴν Γέννησιν τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ ἡ ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τὴν 25 Δεκεμβρίου. Τότε ψάλλομεν τὸ ἀπολυτίκιον:

Ἦχος δ´.

«Ἡ γέννησίς σου Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἀνέτειλε τῷ κόσμῳ, τὸ φῶς τὸ τῆς γνώσεως· ἐν αὐτῇ γὰρ οἱ τοῖς ἄστροις λατρεύοντες, ὑπὸ ἀστέρος ἐδιδάσκοντο, σὲ προσκυνεῖν, τὸν ἥλιον τῆς δικαιοσύνης, καὶ σὲ γινώσκειν ἐξ ὕψους ἀνατολήν. Κύριε δόξα σοι».

Καὶ τὸ Κοντάκιον:

Ἦχος γ´.

«Ἡ παρθένος σήμερον τὸν ὑπερούσιον τίκτει καὶ ἡ γῆ τὸ σπήλαιον τῷ ἀπροσίτῳ προσάγει. Ἄγγελοι μετὰ ποιμένων δοξολογοῦσι, μάγοι δὲ μετὰ ἀστέρος ὁδοιποροῦσι· δι᾿ ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός».

3. ΤΟ ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Κατὰ τὸν Εὐαγγελισμὸν τῆς Παρθένου Μαριὰμ ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριὴλ εἶπεν εἰς αὐτὴν ὅτι θὰ συλλάβη εἰς τὴν κοιλίαν της καὶ θὰ γέννηση Υἱόν. Ἡ ἀπάντησις τῆς Μαριὰμ ἦτο: «Πῶς ἔσται τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσκω;» (Λουκ. α´ 34). Πῶς εἶναι δυνατόν, λέγει, νὰ γίνῃ τέτοιο πράγμα, ἀφοῦ ἄνδρα δὲν γνωρίζω; Καὶ ἡ ἀπάντησις τοῦ Ἀγγέλου: «Πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σέ, καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι· διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται υἱὸς Θεοῦ» (Λουκ. α´ 35).
Δηλαδή: Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ποὺ θὰ σὲ καθαρίση ἀπὸ τὸ προπατορικὸν ἁμάρτημα καὶ θὰ σὲ ἐξαγιαση, θὰ ἔλθη εἰς σέ, καὶ δύναμις τοῦ Ὑψίστου θὰ ρίψη τὴν δημιουργικὴν καὶ προστατευτικὴν σκέπην καὶ σκιάν της ἐπὶ σοῦ. Δι᾿ αὐτὸ δὲ καὶ τὸ ἀπολύτως ἀναμάρτητον καὶ ἅγιον βρέφος ποὺ κατὰ τὸν ὑπερφυσικὸν αὐτὸν τρόπον θὰ γεννηθῆ, θὰ ἀναγνωρισθῆ ὅτι εἶναι αὐτὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ.
Ὁ Εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος λέγει: «Καὶ οὐκ ἐγίνωσκεν αὐτὴν (δηλαδὴ ὁ Ἰωσήφ) ἕως οὗ ἔτεκε τὸν υἱὸν αὐτῆς τὸν πρωτότοκον» (Ματθ. α´ 25). Τὸ «ἕως οὗ» δὲν εἶναι προσδιορισμὸς χρόνου. Τὸ ἀεὶ σημαίνει ὅτι ὁ Ἰωσὴφ οὔτε πρὸ τοῦ τόκου, οὔτε μετὰ τὸν τόκον ἐγνώριζε τὴν Μαριάμ, ἀλλὰ αὐτὴ ἦτο πάντοτε παρθένος, ἀμίαντος καὶ ἄμωμος.
Ἡ Παρθένος Μαριὰμ ἀφοῦ συνέλαβε ἐκ Πνεύματος Ἁγίου τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, ἐγέννησε αὐτὸν μετὰ ἐννέα μῆνας χωρὶς παρθενικὴν φθοράν, διότι ὅπως ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ συνελήφθη ἀσπόρως καὶ χωρὶς νὰ γίνῃ καταληπτόν, ἔτσι καὶ χωρὶς φθορὰν ἐγεννήθη. Καὶ ὅπως ἡ Μαριὰμ ἦτο πρὸ τοῦ τόκου παρθένος, ἔτσι καὶ κατὰ τὸν τόκον καὶ μετὰ τὸν τόκον παρέμεινε παρθένος.
Τὸ ὅτι ἡ Θεοτόκος Μαριὰμ ὡς Παρθένος θὰ ἐγεννοῦσε τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, τοῦτο ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς τὸ ἐδήλωσε διὰ τοῦ ἀγγέλου εἰς τὸν πατέρα τῆς Μαριὰμ Ἰωακείμ, ὅταν διέμενεν εἰς τὸ ὄρος προσευχόμενος, διὰ νὰ ἀπόκτηση τέκνον, εἰπὼν εἰς αὐτὸν «ὅτι εἰσηκούσθη ἡ δέησίς σου, καὶ ὅτι ἡ γυνή σου θὰ γέννηση θυγατέρα, ἡ ὁποία ἐνῶ θὰ εἶναι παρθένος, θὰ γέννηση τὸν Σωτῆρα τοῦ κόσμου».
Τὸ ὅτι ἡ Μαριὰμ ἦτο καὶ μετὰ τόκον, δηλαδὴ μετὰ τὴν γέννησιν τοῦ Ἰησοῦ, παρθένος τὸ ἐδήλωσεν εἰς τους Ἰουδαίους καὶ εἰς ὅλους ποὺ ἤθελαν νὰ μάθουν, ὁ ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τοῦ Χριστοῦ ἱερέας καὶ προφήτης Ζαχαρίας, φωτιζόμενος ἀπὸ τὸ θεῖον Πνεῦμα. Καὶ μάλιστα ὁ Προφήτης Ζαχαρίας, μετὰ τὴν γέννησιν τοῦ Χριστοῦ, ἔδωκε θέσιν ἐντὸς τοῦ Ναοῦ εἰς τὴν Μαριὰμ εἰς τὰς θέσεις τῶν παρθένων, ὅπως γράφει ὁ Μέγας Βασίλειος εἰς τὸν λόγον του διὰ τὴν γέννησιν τοῦ Χριστοῦ (Migne τόμ. 31).
Ὁ Ἰωσὴφ ὁ Βρυέννιος εἰς τὸν τρίτον λόγον του διὰ τὸν Εὐαγγελισμὸν τῆς Θεοτόκου γράφει σχετικὰ μὲ τὸ ἀειπάρθενον τῆς Μαριάμ, μεταξὺ ἄλλων, ὅτι ἡ Μαριὰμ συνέλαβε Υἱόν, ἐκυοφόρησε καὶ ἐγέννησε χωρὶς νὰ ἀποβάλλη τὴν παρθενίαν της. Ὑπῆρξε παρθένος πρὸ τῆς συλλήψεως, παρθένος ἐν τῇ συλλήψει καὶ παρθένος ἐν τῇ γεννήσει. Καὶ ὅπως ἡ Εὔα ἐγεννήθη ἐκ τῆς πλευρᾶς τοῦ Ἀδὰμ καὶ πάλιν ὁ Ἀδὰμ σῶος ἐφυλάχθη, ἔτσι καὶ ὁ Χριστὸς ἐγεννήθη ἐκ τῆς Παρθένου Μαριάμ, ἡ ὁποία καὶ μετὰ τὴν γέννησιν τοῦ Υἱοῦ αὐτῆς παρθένος παρέμεινε.
Τὸ ὅτι ἡ Θεοτόκος ἦτο καὶ μετὰ τὴν γέννησιν τοῦ Ἰησοῦ παρθένος, τὸ πληροφορούμεθα ἀπ᾿ αὐτὴν τὴν ἰδίαν. Εἰς τὴν πρὸ τῆς Κοιμήσεώς της προσευχὴν πρὸς τὸν Υἱὸν καὶ Θεόν της, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, λέγει καὶ τὰ ἑξῆς: «Καὶ γεννηθεὶς παρθένον ἐτήρησας». Τὴν ἀειπαρθενίαν τῆς Μαριὰμ μαρτυρεῖ καὶ ἡ ἐνάτη ᾠδή, ἡ ὁποία ψάλλεται σὲ κάθε ἱερουργία, «Τὴν ἀδιαφθόρως Θεὸν Λόγον τεκοῦσαν». Ἡ ᾠδὴ αὐτὴ ψαλλομένη, ὡς γνωρίζομεν, εὐχαριστεῖ περισσότερον τῶν ἄλλων ὡδῶν τὴν πανάμωμον Δέσποιναν καὶ Ἀειπάρθενον Μαριάμ. Ἐφ᾿ ὅσον, λοιπόν, ἡ Παρθενομήτωρ ὁμολογεῖ περὶ τῆς ἀειπαρθενίας αὐτῆς, πᾶσα ἄλλη μαρτυρία περιττεύει.
Τὸ ἀειπάρθενον τῆς Θεοτόκου θαυμάσια ἐξεικονίζουν καὶ τὰ διάφορα τροπάρια τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπως ἡ συσχέτισις αὐτῆς μὲ τὴν Ἐρυθρὰν θάλασσαν καὶ μὲ τὴν Βάτον τὴν φλεγομένην, ἀλλὰ μὴ καιομένην, ὡς καὶ μὲ τὴν κάμινον τῶν Τριῶν Παίδων τῆς Βαβυλῶνος. Ἕνα τροπάριον λέγει:
«Ἡ θάλασσα μετὰ τὴν πάροδον τοῦ Ἰσραὴλ ἔμεινεν ἄβατος· ἡ ἄμεμπτος μετὰ τὴν κύησιν τοῦ Ἐμμανουὴλ ἔμεινεν ἄφθορος». Καὶ τὸ ἄλλο λέγει:
«Μωσῆς κατενόησεν ἐν βάτῳ τὸ μέγα μυστήριον τοῦ τόκου σου, παῖδες προεικόνισαν τοῦτο ἐμφανέστατα, μέσον πυρὸς ἱστάμενοι καὶ μὴ φλεγόμενοι, ἀκήρατε, ἁγία Παρθένε. Ὅθεν σὲ ὑμνοῦμεν εἰς πάντας τους αἰῶνας». (Ἀκάθιστος Ὕμνος)
Ἐδῶ, λοιπόν, οἱ φυσικοὶ νόμοι ἀλλάσσουν. Ἐδῶ, ὁ δρόμος τῆς παιδοποιΐας εἶναι ἐξ ὁλοκλήρου διάφορος. Τὰ παμπάλαια ἤθη τῆς γεννήσεως καταβάλλονται διὰ μίαν μόνην φοράν. Τὰ ἀδύνατα ἐδῶ γίνονται δυνατά. Τὰ ἄλυτα εὑρίσκουν λύσιν. Ἡ χάρις νικᾶ τὴν φύσιν. Καὶ ἡ φύσις δουλεύει εἰς τὴν χάριν. Ὁ ἄσαρκος Υἱὸς σαρκοῦται καὶ ἡ Παρθένος γίνεται μήτηρ καὶ παραμένει παρθένος.

4. Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡ ΚΑΙ Η ΩΡΑΙΟΤΗΣ ΤΗΣ ΘΕΟΜΗΤΟΡΟΣ

Συνηθίζομε νὰ λέμε ὅτι ὁ χαρακτήρας τοῦ ἀνθρώπου γνωρίζεται ἀπὸ τὰ λόγια του, ἀπὸ τὸ βλέμμα του, ἀπὸ τὸ γέλιο, ἀπὸ τὸ βάδισμά του, ἀπὸ τὴν ἐνδυμασίαν του καὶ γενικῶς τὸ ἐξωτερικὸν τοῦ ἀνθρώπου φανερώνει καὶ τὸ ἐσωτερικὸν αὐτοῦ.
Ὁ ἅγιος καὶ πανάμωμος καὶ πανακήρατος χαρακτήρας τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας ἐκδηλώνεται δι᾿ ὅλου τοῦ σώματός της· διότι ἔβλεπε κανεὶς εἰς αὐτὴν τὸ σεμνόν, τὸ τερπνόν, τὸ εὐχάριστον καὶ γενικῶς ὅ,τι προξενεῖ τὸν θαυμασμὸν καὶ τὸν σεβασμὸν διότι καὶ τὰ λόγια ποὺ ἔβγαιναν ἀπὸ τὸ ἅγιον στόμα της ἦσαν οἰκοδομητικὰ καὶ γεμάτα σύνεσιν. Τὸ γέλιο εἰς τὴν θεόπαιδα κόρην καὶ μητέρα ἦτο σπάνιο. Ἐπὶ τοῦ σιτοχρώμου προσώπου τῆς Παναμώμου Μαριὰμ ὑπῆρχε ἡ ἀφέλεια, ἡ εὐθύτης καὶ γενικὰ ὅ,τι χαρακτηρίζει τὸν σεμνὸν καὶ σεβάσμιον αὐτῆς χαρακτήρα. Οἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς της ἦσαν ξανθές, ἡ κεφαλὴ καλλωπισμένη σεμνοπρεπῶς. Τὰ μάτια της εἶχαν θαυμάσιον καὶ σεμνὸν χρωματισμὸν οἱ κόρες τῶν ματιῶν της ἦσαν μελανές· οἱ βλεφαρίδες σεμνές· τὰ φρύδια μελανὰ καὶ τοξοειδῆ· ἡ μύτη εὐθεία καὶ ὁμαλή, τὰ ἄμωμα χείλη της ἐρυθρὰ καὶ ἀνθηρά, καὶ μάλιστα σὲ τέτοιο σημεῖο, ὥστε ἐφαίνοντο πάνω σ᾿ αὐτὰ ἡ κοσμιότης καὶ ἡ σεμνότης. (Βλέπε τὸ βιβλίο τοῦ Γ. Φαμελιάρη: «Τῆς Παναγίας τοῦ Κυρίου Μητρός», 1927).
Ὅταν μάλιστα ἡ περικαλὴς καὶ σεμνὴ καὶ πάγκαλος αὐτὴ μητέρα καὶ παρθένος ὠμιλοῦσε, ἡ γλυκύτης ποὺ ἔβγαινε ἀπὸ τὰ χείλη της, εὐχαριστοῦσε ἐκείνους ποὺ τὴν ἄκουγαν καὶ ἐκινοῦσε τὸν θαυμασμόν τους. Τὸ στρογγυλὸν καὶ ὠοειδὲς αὐτῆς πρόσωπον ἔδειχνε τὴν πράγματι ἱεροπρεπῆ καὶ θείαν της ἀποστολήν. Τὰ θεοδόχα χέρια τῆς Παρθένου Μαριὰμ καὶ τὰ δάκτυλά της ἦσαν μακρυὰ καὶ ἄφθαστου καλλονῆς, τὰ ὁποῖα οὔτε καὶ αὐτοὶ οἱ φημισμένοι καλλιτέχνες εἶχαν τὴν δυνατότητα νὰ ζωγραφίσουν. Ἡ θεία μητέρα καὶ παρθένος Μαριὰμ ὑπερεῖχεν εἰς τὰ σωματικὰ χαρίσματα ὅλων τῶν πρὸ αὐτῆς παρθένων καὶ μητέρων γυναικῶν.
Διὰ τοῦτο καὶ δὲν εὑρίσκομεν εἰκόνες σεμνότητος ἀφ᾿ ἑνὸς καὶ καλλονῆς ἀφ᾿ ἑτέρου, θυγατέρων ἢ μητέρων, διὰ νὰ συγκρίνωμεν αὐτὰς πρὸς τὴν Θεομήτορα.
Ὅποιος ἔβλεπε τὸ ἄμεμπτον τῆς καλλονῆς καὶ τό σεμνὸν τῆς ἐνδυμασίας τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, κατελαμβάνετο ἀπὸ σεβασμὸν καὶ φόβον καὶ μὲ πεποίθησιν μεγάλην ὡμολογοῦσεν ὅτι πράγματι εἶναι ἡ μητέρα τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ.
Διὰ τοῦτο καὶ ὁ Ἐπίσκοπος Ἀθηνῶν Διονύσιος ὁ Αρεοπαγίτης, ὁ ὁποῖος κατέβη εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα καὶ εἶδε τὴν Θεομήτορα, ἐθαύμασε καὶ εἶπεν ὅτι χωρὶς νὰ γνωρίζη κανεὶς τὴν Θεοτόκον, μόνο ἀπὸ τὴν σωματικήν της θεωρίαν φανερώνεται ὅτι πραγματικὰ αὐτὴ εἶναι ἡ μητέρα τοῦ Θεοῦ.

5. ΤΙ ΣΥΜΒΟΛΙΖΟΥΝ ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΑΣΤΕΡΕΣ ΠΟΥ ΦΕΡΟΥΝ ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΘΕΟΜΗΤΟΡΟΣ

Πολλὰ καὶ θαυμαστὰ μεγαλεῖα ἔκαμεν ὁ δυνατὸς Κύριος εἰς τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον, τὰ ὁποῖα οὔτε ὑπῆρξαν οὔτε ὑπάρχουν εἰς καμίαν ἄλλην γυναίκα. Καὶ τὰ μεγαλεῖα αὐτὰ καὶ χαρίσματα, τὰ ὁποῖα ἔκαμεν ὁ παντοδύναμος Θεὸς εἰς τὴν Θεοτόκον, εἶναι ἡ πρὸ τοῦ τόκου, ἐν τῷ τόκῳ καὶ μετὰ τὸν τόκον παρθενία τῆς Θεομήτορος.
Τὰ τρία αὐτὰ χαρίσματα εἰκονίζονται σὲ πολλὲς εἰκόνες τῆς Θεομήτορος μὲ τρεῖς ἀστέρες. Ἕναν ἐπὶ τοῦ μετώπου, ἕναν ἐπὶ τοῦ δεξιοῦ ὤμου καὶ ἕναν ἐπὶ τοῦ ἀριστεροῦ ὤμου.
Τὰ τρία αὐτὰ ἀστέρια δηλώνουν ὅτι ἡ Θεοτόκος ἦτο^ παρθένος πρὸ τοῦ τόκου, κατὰ τὸν τόκον καὶ μετὰ τὸν τόκον.

6. Η ΥΠΑΠΑΝΤΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ

«Ἀνήγαγον αὐτὸν (τὸν Ἰησοῦν) εἰς Ἱεροσόλυμα παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ», σημειώνει ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς (β´ 22). Τεσσαράκοντα ἡμέρας ἀπὸ της γεννήσεως τοῦ Ἰησοῦ ἡ Πανάμωμος πηγαίνει εἰς τὸν Ναὸν τῶν Ἱεροσολύμων, διὰ νὰ ἐκπλήρωση τὸν νόμον περὶ καθαρισμοῦ - παρ᾿ ὅτι δὲν εἶχε ἀνάγκη καθαρισμοῦ, ἐφ᾿ ὅσον ἐγέννησεν ἐκ Πνεύματος Ἁγίου - καὶ συγχρόνως νὰ παρουσίαση καὶ νὰ ἀφιέρωση τὸν Ἰησοῦν εἰς τὸν Θεόν. Κατὰ τὸν νόμον τοῦ Κυρίου, ἡ Θεοτόκος προσέφερε θυσίαν «ἕνα ζεῦγος τρυγόνων ἢ δυὸ νεοσσοὺς περιστερῶν».
Ὅταν εἰσῆλθεν εἰς τὸν Ναὸν ἡ Θεοτόκος μὲ τὸν Ἰησοῦν εἰς τὴν ἀγκάλην της, τοὺς ὑπεδέχθη ὁ δίκαιος καὶ εὐλαβὴς Συμεών, ὁ ὁποῖος ἐπῆρεν εἰς τὴν ἀγκαλιάν του τὸν Ἰησοῦν, εὐχαρίστησε τὸν Θεὸν καὶ εἶπε: «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ρῆμα σου ἐν εἰρήνῃ· ὅτι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί μου τὸ σωτήριόν σου, ὃ ἡτοίμασας κατὰ πρόσωπον πάντων τῶν λαῶν, φῶς εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν καὶ δόξαν λαοῦ σου Ἰσραήλ» (Λουκ. β´ 29-31).
Ἐν συνεχείᾳ, ὁ δίκαιος Συμεὼν προφήτευσε ὅτι «τὴν καρδίαν τῆς Θεοτόκου θὰ τὴν τρυπήση ρομφαία», δηλαδὴ μία μεγάλη λύπη. Ἡ συνάντησις αὐτὴ τοῦ Ἰησοῦ μετὰ τοῦ δικαίου Συμεὼν εἰς τὸν Ναὸν ὀνομάζεται Ὑπαπαντὴ τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τὸ γεγονὸς αὐτὸ τὴν 2αν Φεβρουαρίου. Τότε ψάλλεται τὸ Ἀπολυτίκιον:

Ἦχος α´.

«Χαῖρε κεχαριτωμένη Θεοτόκε Παρθένε, ἐκ σοῦ γὰρ ἀνέτειλεν ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν, φωτίζων τοὺς ἐν σκότει· εὐφραίνου καὶ σὺ πρεσβῦτα δίκαιε, δεξάμενος ἐν ἀγκάλαις τὸν ἐλευθερωτὴν τῶν ψυχῶν ἡμῶν, χαριζόμενον ἡμῖν καὶ τὴν Ἀνάστασιν».

7. Η ΥΠΟ ΤΩΝ ΜΑΓΩΝ ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Μάγοι ὀνομάζοντο τὴν ἐποχὴν ἐκείνην ἄνδρες ποὺ ἠσχολοῦντο μὲ τὰς φυσικὰς καὶ ἀστρονομικὰς ἐπιστήμας. Τρεῖς ἀπ᾿ αὐτούς, κατὰ τὴν παράδοσιν, ἦσαν οἱ Γάσπαρ, Μελχιὼρ καὶ Βαλτάσαρ, οἱ ὁποῖοι ἐξεκίνησαν ἀπὸ τὰ βάθη τῆς Ἀσίας ἔχοντες ὑπ᾿ ὄψιν τους τὴν προφητείαν τοῦ Πέρσου μάντη Βαλαάμ, ὁ ὁποῖος ἔζησε τὸν δέκατον πέμπτον αἰῶνα π.Χ. Ἡ προφητεία αὐτὴ ἔλεγε: «Ἀνατελεῖ ἄστρον ἐξ Ἰακώβ, καὶ ἀναστήσεται ἄνθρωπος ἐξ Ἰσραὴλ καὶ θραύσει τοὺς ἀρχηγοὺς Μωὰβ καὶ προνομεύσει πάντας τοὺς υἱοὺς Σήθ». (Ἀριθμοὶ κδ´ 17)*.
Βλέποντες οἱ Μάγοι εἰς τὸν οὐρανὸν τὸν προαναγγελθέντα ἀστέρα ἐβεβαιώθησαν διὰ τὴν γέννησιν τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Ὁ ἀστέρας αὐτὸς ἦτο πολὺ διαφορετικὸς ἀπὸ τοὺς ἄλλους ἀστέρας. Δὲν ἀκολουθοῦσε τὴν τάξιν τῶν ἄλλων ἀστέρων, καθ᾿ ὅτι ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν ἦτο πολὺ χαμηλὰ ἀπὸ τοὺς ἄλλους ἀστέρας, ἀφ᾿ ἑτέρου δὲν ἐκινεῖτο ἀπὸ ἀνατολὰς πρὸς δυσμάς, ὅπως ὅλοι οἱ ἀστέρες, ἀλλὰ ἀπὸ βορρᾶ πρὸς νότον καὶ ἀπ᾿ αὐτὸ ἐβεβαιώθησαν διὰ τὴν γέννησιν τοῦ προφητευθέντος μεγάλου Βασιλέως.
Ἀκολούθησαν, λοιπόν, οἱ Μάγοι τὸν ἀστέρα αὐτὸν καὶ ἦλθαν εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα. Τὸν ἐρχομὸν τῶν Μάγων εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα καὶ τὸν σκοπὸν τῆς ἐπισκέψεώς τους ἔμαθε ὁ Ἡρώδης. Ἠθέλησε, τότε, νὰ μάθῃ ἀπὸ τοὺς Μάγους ποῦ ἐγεννήθη ὁ νέος Βασιλέας. Οἱ Μάγοι τὸν πληροφοροῦν ὅτι ἐγεννήθη εἰς Βηθλεὲμ τῆς Ἰουδαίας. Ἀναστατωμένος ὁ Ἡρώδης ἐζήτησε ἀπὸ τοὺς Μάγους νὰ τὸν ἐνημερώσουν κατὰ τὴν ἐπιστροφήν τους, διὰ νὰ ὑπάγη κι᾿ αὐτὸς νὰ προσκύνηση τὸν νέον βασιλέα.
Οἱ Μάγοι ἀνεχώρησαν ἀπὸ τὰ Ἱεροσόλυμα καὶ μὲ ὁδηγὸν τὸ φωτεινὸ ἀστέρι ἔφθασαν εἰς τὴν Βηθλεέμ, ὅπου ἀνεκάλυψαν τὴν οἰκίαν, εἰς τὴν ὁποίαν ἔμενεν ἡ Παρθένος Μαριὰμ μετὰ τοῦ μικροῦ Ἰησοῦ. «Καὶ ἐλθόντες εἰς τὴν οἰκίαν εἶδον τὸ παιδίον μετὰ Μαρίας τῆς μητρὸς αὐτοῦ, καὶ πεσόντες προσεκύνησαν αὐτῷ, καὶ ἀνοίξαντες τοὺς θησαυροὺς αὐτῶν προσήνεγκαν αὐτῷ δῶρα, χρυσὸν καὶ λίβανον καὶ σμύρναν καὶ χρηματισθέντες κατ᾿ ὄναρ (=καὶ ἀφοῦ καθωδηγήθησαν μὲ ὄνειρο ἀπὸ τὸν Θεόν) μὴ ἀνακάμψαι πρὸς Ἡρώδην, δι᾿ ἄλλης ὁδοῦ ἀνεχώρησαν εἰς τὴν χώραν αὐτῶν» (Ματθ. β´ 11-12).
Τὰ πολύτιμα καὶ βασιλικὰ αὐτὰ δῶρα ποὺ προσέφεραν οἱ Μάγοι εἰς τὸν νεογέννητον Ἰησοῦν εἶχαν καὶ συμβολικὸν νόημα. Ὁ χρυσὸς ὡς σύμβολον τῆς βασιλείας τοῦ Κυρίου, ὁ λίβανος σύμβολον τῆς θεότητος τοῦ Κυρίου καὶ ἡ σμύρνα ἐδήλωνε ὅτι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ὡς ἄνθρωπος ἔμελλε νὰ ἀποθάνη διὰ τὴν σωτηρίαν τοῦ κόσμου.
Τὸ ἐκπληκτικὸν αὐτὸ γεγονὸς τοῦ ἐρχομοῦ τῶν Μάγων ἀπὸ τὰ βάθη τῆς Ἀσίας, διὰ νὰ προσκυνήσουν τὸν προφητευθέντα Βασιλέα τοῦ κόσμου, τὸν Χριστόν, καθὼς καὶ τὰ ἄλλα θαυμαστὰ γεγονότα ποὺ προηγήθησαν, δηλαδὴ ὁ Εὐαγγελισμός, ἡ γέννησις τοῦ Ἰησοῦ, ἡ συνάντησις μετὰ τοῦ δικαίου Συμεὼν εἰς τὸν Ναόν, ὅλα αὐτὰ δημιουργοῦσαν εἰς τὴν καρδιὰν τῆς Θεομήτορος καὶ Παρθένου Μαριὰμ θαυμασμὸν καὶ ἀγαλλίασιν. «Ἡ δὲ Μαριὰμ (σημειώνει ὁ Εὐαγγελιστής) πάντα συνετήρει τὰ ρήματα ταῦτα (= τὰ ἐκρατοῦσε ὅλα εἰς τὸν νοῦν της) συμβάλλουσα ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς» (=καὶ τὰ ἐσκέπτετο) (Λουκ. β´ 19).
* Δηλαδή: «Ἀργότερα θὰ ἀνατείλη ἄστρον ἀπὸ τοὺς ἀπογόνους τοῦ Ἰακώβ, θὰ ἀναδειχθῆ ἄνθρωπος ἀπὸ τὸν Ἰσραηλιτικὸν λαὸν καὶ θὰ συντρίψει τοὺς ἀρχηγοὺς τῶν Μωαβιτῶν καὶ θὰ λαφυραγωγήση ὅλους τοὺς ἀπογόνους τοῦ Σήθ» (Ἑρμηνεία Ι.Θ. Κολιτσάρα).

8. Η ΦΥΓΗ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΤΟΥ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟΝ

Οἱ Μάγοι ἀφοῦ προσκύνησαν τὸν νεογεννηθέντα Βασιλέα τοῦ κόσμου Χριστὸν καὶ προσέφεραν τὰ βασιλικὰ δῶρα, ἔφυγαν ἀπὸ τὴν Βηθλεὲμ διὰ μέσου ἄλλης ὁδοῦ ποὺ δὲν ἐπερνοῦσε ἀπὸ τὰ Ἱεροσόλυμα, ἐπιστρέφοντες εἰς τὴν πατρίδα τους.
Ὁ Ἡρώδης ὅταν εἶδε ὅτι οἱ Μάγοι τὸν ἐνεπαίξαν ἐθύμωσε πολὺ καὶ ἐσκέφθη νὰ θανάτωση ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς Βηθλεὲμ καὶ τῆς γύρω περιοχῆς ἀπὸ δυὸ ἐτῶν καὶ κάτω. Πράγμα ποὺ ἔπραξε. Ὅπως μᾶς λέγει ὁ ἱερὸς Εὐαγγελιστής, ἐθανάτωσεν ὅλα τὰ παιδιὰ «ἐν Βηθλεὲμ καὶ ἐν πᾶσι τοῖς ὁρίοις αὐτῆς ἀπὸ διετοῦς καὶ κατωτέρω, κατὰ τὸν χρόνον ὃν ἠκρίβωσε παρὰ τῶν Μάγων» (Ματθ. β´ 16).
Τὰ ἀποκεφαλισθέντα νήπια, κατὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴν παράδοσιν, ἔφθανον τὰς δέκα τέσσερις χιλιάδας. Ἡ μνήμη τους ἑορτάζεται ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν μας τὴν 29ην Δεκεμβρίου. Ἕνας μεγάλος ἀριθμὸς τῶν κρανίων τῶν νηπίων εὑρίσκεται εἰς ὀστεοφυλάκιον τῆς Ἰερουσαλήμ.
Ἀλλὰ πρὶν ὁ Ἡρώδης ἀποφασίση νὰ φονεύσῃ τὰ νήπια, ὁ παντογνώστης Θεὸς στέλνει ἄγγελον εἰς τὸν Ἰωσήφ, ὁ ὁποῖος τοῦ εἶπε «ἐγερθεὶς παράλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ φεῦγε εἰς Αἴγυπτον» (Ματθ. β´ 13). Σήκω, τοῦ λέγει, πάρε τὸ παιδὶ καὶ τὴν Μητέρα του καὶ φύγε διὰ τὴν Αἴγυπτον καὶ θὰ παραμείνῃς ἐκεῖ ἕως ὅτου σοῦ εἰπῶ, διότι ὁ Ἡρώδης σκοπεύει νὰ φονεύσῃ τὸ παιδί.
Ὁ Ἰωσὴφ μόλις ἐξύπνησε, παρέλαβε νύκτα τὸ παιδὶ καὶ τὴν μητέρα του καὶ ἀνεχώρησε εἰς τὴν Αἴγυπτον. Παρέμεινε δὲ ἐκεῖ μέχρι ποὺ ἀπέθανεν ὁ Ἡρώδης. Ἔτσι ἐπαληθεύθη «τὸ ρηθὲν ὑπὸ τοῦ Κυρίου διὰ τοῦ προφήτου λέγοντος· ἐξ Αἰγύπτου ἐκάλεσα τὸν υἱόν μου» (Ματθ. β´ 15).
Τὴν εἰς Αἴγυπτον φυγὴν τοῦ Ἰησοῦ προφήτευσεν ὁ προφήτης Ἡσαΐας λέγων: «Ἰδοὺ Κύριος κάθηται ἐπὶ νεφέλης κούφης καὶ ἤξει εἰς Αἴγυπτον». Ὁ θεῖος προφήτης «νεφέλην κούφην» ἐννοεῖ τὴν Παρθένον Μαριὰμ ἐπὶ τῆς ὁποίας καθισμένος καὶ εἰς τὴν ἀγκαλιάν της βασταζόμενος ὁ Υἱὸς καὶ Κύριός της ἔφυγεν εἰς Αἴγυπτον, διὰ νὰ ἀποφύγη τὸ παιδοκτόνον ξίφος τοῦ βρεφοκτόνου Ἡρώδου.
Ὅταν ὁ Ἰησοῦς εἰσῆλθεν εἰς τὴν εἰδωλολατρικὴν πὸλιν τῶν Αἰγυπτίων, τὰ χειροποίητα ἀγάλματα τὰ εὑρισκόμενα μέσα εἰς τους ναοὺς τῶν Αἰγυπτίων κατεκριμνήσθησαν ἀπὸ ἀόρατον δύναμιν καὶ φόβος καὶ τρόμος κατέλαβε τὰ δαιμόνια ποὺ κατοικοῦσαν ἐντὸς τῶν ναῶν. Οἱ Αἰγύπτιοι μὴ δυνάμενοι νὰ ἐξηγήσουν τὸ φαινόμενον αὐτὸ τῆς πτώσεως τῶν εἰδώλων κατέφυγον εἰς τοὺς μάντεις, διὰ νὰ ἐρωτήσουν τοὺς θεούς τους καὶ τοὺς ἐγγαστρίμυθους, ἀλλ᾿ ὁ Θεὸς δὲν ἐπέτρεψεν εἰς τὰ δαιμόνια νὰ εἰποῦν εἰς τοὺς Αἰγυπτίους ποία ἡ αἰτία τῆς πτώσεως τῶν χειροποίητων ἀγαλμάτων καὶ ἔτσι τὸ παιδίον Ἰησοῦς καὶ ἡ μητέρα του Μαριὰμ διέμειναν ἀβλαβεῖς εἰς τὴν Αἴγυπτον.
Τὸν σεισμὸν καὶ τὴν πτῶσιν τῶν χειροποίητων εἰδώλων τῆς Αἰγύπτου ἀναγράφει ὁ ἐκκλησιαστικὸς ὑμνογράφος εἰς τὸν ἑνδέκατον οἶκον τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου: «Λάμψας ἐν Αἰγύπτῳ φωτισμὸν ἀληθείας ἐδίωξας τοῦ ψεύδους τὸ σκότος· τὰ γὰρ εἴδωλα ταύτης, Σωτήρ, μὴ ἐνέγκαντά σου τὴν ἰσχὺν πέπτωκε».
Δηλαδή: Ἀφοῦ ἔκανες, Χριστέ, εἰς τὴν Αἴγυπτον νὰ λάμψῃ τὸ φῶς τῆς ἀληθείας, ἔδιωξες τὸ σκοτάδι τοῦ ψεύδους (τῆς εἰδωλολατρικῆς θρησκείας)· γιατὶ τὰ εἴδωλά της, Σωτῆρα, ἐπειδὴ δὲν ὑπέφεραν τὴν δύναμι τῆς παρουσίας σου, ἔχουν πέσει.
Ἐκεῖ, εἰς τὴν Αἴγυπτον ἡ Παναγία Μητέρα τοῦ μικροῦ Ἰησοῦ μένει διαρκῶς κοντά του ὡς φύλαξ ἄγγελος καὶ μὲ πολλὴν ἀγάπην καὶ ἱερὰν φλόγα τὸν προσέχει, τὸν περιποιεῖται, τὸν μεγαλώνει.

9. Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΕΞ ΑΙΓΥΠΤΟΥ

Μετὰ ἀπὸ παραμονὴν τριῶν περίπου ἐτῶν εἰς Αἴγυπτον τοῦ μικροῦ Ἰησοῦ, τῆς Μητρός του καὶ τοῦ Ἰωσήφ, ὅπως διηγεῖται ὁ Θηβαῖος Ἱππόλυτος, καὶ μετὰ τὸν θάνατον τοῦ Ἡρώδου, Ἄγγελος Κυρίου διέταξε τὸν Ἰωσὴφ νὰ πάρη τὸ παιδίον καὶ τὴν Μητέρα αὐτοῦ καὶ νὰ ὑπάγη εἰς γῆν Ἰσραήλ, εἰπὼν εἰς αὐτὸν ὅτι «τεθνήκασι γὰρ οἱ ζητοῦντες τὴν ψυχὴν τοῦ παιδιοῦ», δηλαδὴ ἀπέθανον ὁ Ἡρώδης καὶ πάντες οἱ συνεργασθέντες μαζί του διὰ τὴν δολοφονίαν τοῦ μικροῦ Ἰησοῦ. Ὁ Ἰωσὴφ ἀμέσως παρέλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴ Μητέρα του καὶ ἦλθε εἰς γῆν Ἰσραήλ.
Ὅταν ἤκουσεν ὁ Ἰωσὴφ ὅτι εἰς τὴν Ἰουδαίαν ἀντὶ τοῦ Ἡρώδου βασιλεύει ὁ Ἀρχέλαος, ἐφοβήθη νὰ ὑπάγη ἐκεῖ· «χρηματισθεὶς δὲ κατ᾿ ὄναρ (= μὲ ὄνειρο καθωδηγήθηκε ἀπὸ τὸν Θεόν) ἀνεχώρησεν εἰς τὰ μέρη τῆς Γαλιλαίας καὶ ἐλθὼν κατῴκησεν εἰς πόλιν λεγομένην Ναζαρέτ, ὅπως πληρωθῆ τὸ ρηθὲν (= διὰ νὰ ἐπαλήθευση ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο ἐλέχθη) διὰ τῶν προφητῶν ὅτι Ναζωραῖος κληθήσεται» (Ματθ. β´ 23).
Κατῴκησεν, λοιπόν, ἡ Ἁγία οἰκογένεια εἰς τὴν Ναζαρέτ. «Τὸ δὲ παιδίον ηὔξανε καὶ ἐκραταιοῦτο πνεύματι πληρούμενον σοφίας, καὶ χάρις Θεοῦ ἦν ἐπ᾿ αὐτό» (Λουκ. β´ 40). Ὁ μικρὸς Ἰησοῦς ἀνεπτύσσετο καὶ ἐμεγάλωνε κάτω ἀπὸ τὸ ἀκούραστο καὶ προσεκτικὸ βλέμμα τῆς Θεοτόκου καὶ ἔχαιρε ἡ ἁγία μητέρα, ὅταν ἔβλεπε τὸν Ἰησοῦν της ν᾿ αὐξάνη καὶ νὰ κραταιοῦται πνεύματι «πληρούμενος σοφίας», κατὰ τοὺς λόγους τοῦ Εὐαγγελιστοῦ.
Πῶς νὰ μὴ ἀφιέρωση ἡ Ἀειπάρθενος τὴν μητρικήν της καρδίαν εἰς τὴν περίθαλψιν καὶ τὴν ἐπιμελῆ φύλαξιν τοῦ ἀνεκτίμητου αὐτοῦ θησαυροῦ ποὺ τῆς ἐνεπιστεύθη ὁ Θεός; Πῶς νὰ μὴ δώσῃ τὸ πᾶν εἰς τὸν Ἰησοῦν της; Ἤξευρε, ὅτι ὁ Υἱός της δὲν ἦτο ὅπως τὰ πολλὰ παιδιά, ὅσον κι ἂν ἐξωτερικῶς ἦτο ὅμοιός τους. Τὸ ἤξευρε αὐτὸ καλὰ ἡ Θεοτόκος. Ἐγνώριζεν ὅτι τὸ «παιδίον Ἰησοῦς» ἦτο ἡ ἔνσαρκος Σοφία, ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ τὸ πλέον χαριτωμένον καὶ λατρευτὸν παιδίον ποὺ ἐγνώρισεν ὁ κόσμος. Ἠμποροῦσε νὰ λησμονήση ποτὲ τὰ λόγια τοῦ Ἀρχαγγέλου ὅτι «οὗτος (ὁ Χριστός) ἔσται μέγας καὶ υἱὸς ὑψίστου κληθήσεται» καὶ «βασιλεύσει ἐπὶ τὸν οἶκον Ἰακὼβ εἰς τους αἰῶνας καὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος»; (Λουκ. α´ 32-34).
Πολὺ παραστατικὰ περιγράφει τὴν στάσιν τῆς Θεομήτορος πρὸς τὸν Μονογενῆ της Υἱὸν ὁ κατὰ τὸν 5ο αἰῶνα ἐπίσκοπος Σελευκείας Βασίλειος: «Ὅταν εἶδε ἐκεῖνο τὸ βρέφος, γεμάτη ἀπὸ φόβους καὶ πόθους, ἔλεγε πρὸς τὸν υἱόν της: ποίαν ὀνομασίαν κατάλληλον ἠμπορῶ νὰ εὕρω διὰ σέ, παιδίον; Ἀνθρώπου; Ἀλλ᾿ ἔχεις θεϊκὴν τὴν σύλληψιν. Θεοῦ; Ἀλλ᾿ ἔλαβες σάρκα ἀνθρωπίνην. Τί λοιπὸν θὰ κάμω διὰ σέ; Θὰ σὲ θρέψω μὲ γάλα ἢ θὰ σὲ δοξολογήσω; Θὰ σὲ ὑπηρετήσω ὡς μητέρα ἢ θὰ σὲ προσκυνήσω ὡς δούλη; Θὰ σὲ περιπτυχθῶ ὡς υἱὸν ἢ θὰ προσευχηθῶ ὡς εἰς Θεόν; Θὰ σοῦ δώσω γάλα ἢ θὰ σοῦ προσφέρω θυμίαμα; Τί εἶναι τὸ ἄρρητον αὐτὸ θαῦμα, τὸ μέγιστον; ὁ οὐρανὸς εἶναι ἰδικός σου θρόνος καὶ συγχρόνως ὁ ἰδικός μου κόλπος σὲ βαστάζει. Ἦλθες ὁλόκληρος εἰς τὰ κάτω, χωρὶς νὰ ἀπομακρυνθῆς καθόλου ἀπὸ τὰ ἄνω... Ὑμνῶ τὴν φιλανθρωπίαν σου, δὲν ἐρευνῶ τὴν οἰκονομίαν σου».
Ὑπῆρξε, λοιπόν, ἡ Παναγία καὶ ὡς πρὸς αὐτό, παράδειγμα αἰώνιον ἀληθινῆς μητρικῆς στοργῆς, ὑπόδειγμα ἀγάπης καὶ ἀφοσιώσεως δι᾿ ὅλας τὰς μητέρας.

10. Ο ΔΩΔΕΚΑΕΤΗΣ ΙΗΣΟΥΣ ΕΙΣ ΤΑ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ

«Ὅτε ἐγένετο ἐτῶν δώδεκα, ἀναβάντων αὐτῶν εἰς Ἱεροσόλυμα κατὰ τὸ ἔθος τῆς ἑορτῆς» (Λουκ. β´ 42). Ὁ Ἰησοῦς διὰ πρώτην φορὰν ὁδηγεῖται ἀπὸ τὸν Ἰωσὴφ καὶ τὴν μητέρα του Μαριὰμ εἰς Ἱεροσόλυμα, διὰ νὰ ἑορτάση τὸ Πάσχα. Τὸ Πάσχα ἐτελεῖτο ὑπὸ τῶν Ἰουδαίων κάθε χρόνο εἰς ἀνάμνησιν τῆς ἀπελευθερώσεώς τους ἀπὸ τὸν βασιλέα Φαραὼ τῆς Αἰγύπτου.
Ή ἑορτὴ τοῦ Πάσχα ἤρχιζεν ἀπὸ τὸ ἑσπέρας τῆς ΙΔ´ ἡμέρας τοῦ πρώτου μηνός, τοῦ καλουμένου Νισάν, καὶ διαρκοῦσε ἑπτὰ ἡμέρας. Εἰς τὴν ἑορτὴν αὐτὴν τοῦ Πάσχα ποὺ ἐγένετο εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, ἐπήγαιναν κάθε χρόνο ὁ Ἰωσὴφ καὶ ἡ Μαριάμ. Ὅταν ὁ Ἰησοῦς ἔφθασε εἰς ἠλικίαν δώδεκα ἐτῶν, τὸν ἐπῆραν μαζί τους εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, διὰ νὰ ἑορτάσουν τὸ Πάσχα. Μετὰ τὸ τέλος τῆς ἑορτῆς ἀνεχώρησαν μὲ τοὺς συγγενεῖς καὶ τοὺς γνωστοὺς διὰ τὴν Ναζαρέτ· ἀλλὰ ὁ Ἰησοῦς διέφυγε τῆς προσοχῆς τῆς μητέρας του Μαρίας, τοῦ Ἰωσὴφ καὶ τῶν γνωστῶν τους καὶ παρέμεινε εἰς Ἱεροσόλυμα. Μετὰ ἀπὸ ὁδοιπορίαν μιᾶς ἡμέρας ἀνεζήτησεν ἡ Παρθένος Μαρία τὸν Ἰησοῦν μεταξὺ τῶν συγγενῶν καὶ γνωστῶν καὶ μὴ εὑροῦσα αὐτὸν ἐπέστρεψε μὲ τὸν Ἰωσὴφ εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα.
Μετὰ τρεῖς ἡμέρας εὑρίσκουν τὸν Ἰησοῦν νὰ κάθεται ἐντὸς τοῦ Ναοῦ ἀνάμεσα εἰς τοὺς διδασκάλους, ν᾿ ἀκούη καὶ νὰ ἐπερωτᾶ αὐτούς. Οἱ διδάσκαλοι τοῦ Ἰσραὴλ ἀποροῦσαν διὰ τὰς σοφὰς καὶ συνετὰς ἀποκρίσεις τοῦ μικροῦ Ἰησοῦ, ὅπως λέγει ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς: «ἐξίσταντο ἐπὶ τῇ συνέσει καὶ ταῖς ἀποκρίσεσιν αὐτοῦ» (Λουκ. β´ 47).
Ὅταν εὑρῆκαν τὸν Ἰησοῦν, ἡ Ἁγία Μητέρα του τοῦ λέγει: «τέκνον, τί ἐποίησας ἡμῖν οὕτως;». Διατί μᾶς ἔβαλες σὲ τόση ἀνησυχίαν; Ὁ Ἰησοῦς ἀπεκρίθηκε καὶ εἶπε: «τί ὅτι ἐζητεῖτέ με; οὐκ ᾔδειτε ὅτι ἐν τοῖς τοῦ πατρός μου δεῖ εἶναί με; καὶ αὐτοὶ οὐ συνῆκαν (= δὲν κατάλαβαν) τὸ ρῆμα ὃ ἐλάλησεν αὐτοῖς» (Λουκ. β´ 49-50). Διατί μὲ ἐζητούσατε; τοὺς λέγει. Δὲν ἐγνωρίζατε ὅτι πρέπει νὰ εἶμαι εἰς τὸ σπίτι τοῦ πατέρα μου; Ἡ ἀπάντησις αὐτὴ τοῦ μικροῦ Ἰησοῦ ἔκαμε βαθυτάτην ἐντύπωσιν εἰς τὴν Παναγίαν. Καὶ ὁ Εὐαγγελιστὴς συνεχίζων λέγει: «Καὶ κατέβη μετ᾿ αὐτῶν καὶ ἦλθεν εἰς Ναζαρέτ, καὶ ἦν ὑποτασσόμενος αὐτοῖς (...) καὶ Ἰησοῦς προέκοπτε σοφίᾳ καὶ ἡλικίᾳ καὶ χάριτι παρὰ Θεῷ καὶ ἀνθρώποις». Ἡ δὲ Μητέρα του «διετήρει πάντα τὰ ρήματα ταῦτα ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς» (Λουκ. β´ 40-52).
Ὅσα συνέβησαν πρὸ τῆς γεννήσεως τοῦ Ἰησοῦ καὶ μετὰ ἡ Θεομήτωρ τὰ ἔφερεν εἰς τὸν νοῦν της καὶ μέσα εἰς αὐτὰ εὕρισκε ψυχικὴν τέρψιν καὶ εὐχαρίστησιν ἀνέκφραστον, ἀληθινὴν ἀγαλλίασιν. Γεγονότα ποὺ ἔβλεπε, λόγια ποὺ ἄκουε, τὰ συγκεντρώνει εἰς τὴν μνήμην της, τὰ διατηρεῖ ἐκεῖ, τὰ συγκρίνει, τὰ συνδέει μεταξύ τους καὶ τὰ ἐπαναφέρει διαρκῶς εἰς τὸν νοῦν της. Τὸ μυστήριον τὴν διακατέχει ὁλόκληρην καὶ τὴν ἀπορροφᾶ κυριολεκτικά. Τίποτε δὲν τῆς διαφεύγει. Καὶ ἀπὸ τὰς ὑπέροχους αὐτὰς ἀναμνήσεις, σχηματίζει ἕναν πλούσιον καὶ ἀνεκτίμητον θησαυρόν, τὸν ὁποῖον θὰ μετέδιδε ἀργότερα εἰς τοὺς Ἀποστόλους καὶ διὰ τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ θὰ τὸν ἄφηνε αἰώνια κληρονομιὰ εἰς τοὺς πιστούς.
Τί ὑπέροχον, τί ὡραῖον εἶναι νὰ γεμίζουν τὴν ψυχὴν τοῦ ἀνθρώπου θεῖα πράγματα, μεγάλαι καὶ εὐσεβεῖς σκέψεις καὶ ἐντυπώσεις! Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος γίνεται οὐράνιος. Ὑψώνεται ἀπὸ τὰ χαμηλὰ καὶ κατώτερα καὶ ἁμαρτωλὰ εἰς τὰ ἀνώτερα καὶ οὐράνια. Αὐτὰ τὰ ἀνώτερα καὶ οὐράνια ἀγάπησε ἡ Παναγία Μητέρα καὶ αὐτὰ ἐφύλασσεν εἰς τὰ βάθη τῆς ψυχῆς της καὶ δι᾿ αὐτὸ ἔγινε μακαρία καὶ ἔμεινε αἰωνία.

11. Η ΘΕΟΜΗΤΩΡ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΟΙΚΟΚΥΡΑΣ

Τὰ τόσον θαυμαστὰ καὶ ἐξαίσια θεῖα μεγαλεῖα ποὺ συνέβησαν εἰς τὴν Θεομήτορα οὐδὲ στιγμὴν ἔκαμαν αὐτὴν νὰ μεγαλαυχήση καὶ νὰ ὑπερηφανευθῆ. Τοὐναντίον, ἐζοῦσε καὶ συμπεριεφέρετο μὲ ταπεινοφροσύνην· μὲ ἐπιμέλειαν πολλὴν καὶ δεξιότητα ἐκτελοῦσε τὰς ἐργασίας τοῦ σπιτιοῦ της. Ἡ Παναγία μας ἡ ὁποία ἦτο τύπος καὶ ὑπογραμμὸς εἰς ὅλα, ὑπῆρξεν ἄριστον ὑπόδειγμα καὶ εἰς τὴν νοικοκυρωσύνην.
Πόσον καθαρὸν καὶ εὐπρεπὲς θὰ ἐκρατοῦσε τὸ σπίτι της! Μὲ τὰ χέρια της ἡ ἁγία οἰκοδέσποινα θὰ ἐτακτοποιοῦσε, θὰ διόρθωνε, θὰ ἐκανόνιζε τὸ πᾶν. Ἡ ἴδια θὰ ἔκαμνε ὅλας τὰς ἐργασίας τοῦ σπιτιοῦ. Μὲ τὰ χέρια της τὰ ἁγιασμένα, μὲ τὰ ὁποῖα ἐσπαργάνωσε τὸν Χριστόν, τὸν ἐβάστασε νήπιον καὶ τὸν ἐχάιδευε, μὲ αὐτὰ εἰργάζετο καὶ ὑπηρετοῦσε τοὺς πάντας εἰς τὴν οἰκογένειάν της. Ἀλήθεια, πόσο διδακτικὸν εἶναι τὸ γεγονὸς αὐτό!
Ἡ Παναγία Μητέρα ἐργάζεται ὅπως καὶ αἱ πλέον πτωχαὶ μητέρες! Καθαρίζει, μαγειρεύει, ράβει, ὅλα περνοῦν ἀπὸ αὐτήν. Ἔτσι εἶχε μάθει ἀπὸ μικρή. Λέγεται ὅτι ὁ Ἀρχάγγελος τὴν εὑρῆκε, κατὰ τὸν Εὐαγγελισμόν, νὰ γνέθη. Γνωρίζομε ἐκ παραδόσεως ὅτι ἡ Θεοτόκος τὰ ἐνδύματά της ὅπως καὶ αὐτὰ τοῦ Υἱοῦ καὶ Θεοῦ της τὰ ἔκοπτε καὶ ἔραβε μόνη της. Ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ ὡραῖος ἄρραφος χιτὼν ποὺ ἐφοροῦσε ὁ Σωτήρ, ὅταν ὡδηγεῖτο εἰς τὸν Σταυρὸν καὶ διὰ τὸν ὁποῖον οἱ στρατιῶται ἔβαλλον κλήρους, ἦτο ἔργον τῶν χειρῶν τῆς Θεοτόκου.
Ἡ Παρθένος Μαρία, λοιπόν, ὑπῆρξε ἀσφαλῶς ἡ κατ᾿ ἐξοχὴν «οἰκουρὸς»* καὶ φέρει κατὰ τρόπον ὑποδειγματικὸν τὸν τίτλον αὐτόν. Ὑπῆρξε καὶ ὡς νοικοκυρὰ πράγματι ὑπογραμμός. Ὅπως εἰς τὴν ἁγνότητα, τὴν ταπείνωσιν καὶ τὴν ἁγιότητα στέκει ὑπόδειγμα ἐξαίρετον, ἔτσι καὶ εἰς τὴν νοικοκυρωσύνην καὶ τὴν ἀγάπην πρὸς τὴν σπιτικὴν ζωήν. Νοικοκυρὰ καλή, προσεκτικὴ καὶ πρὸ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ὡς κόρη καὶ μετὰ ὡς μητέρα καὶ εἰς ὅλην τὴν ζωήν της. Καὶ ἔκαμε τὸ σπίτι της σπίτι «σύμβολον» τὸ ὁποῖον θὰ μένη εἰς τοὺς αἰῶνας ὑπόδειγμα ἱερὸν καὶ διδακτικόν.
Ἡ Θεοτόκος εἶναι ἀξία πάσης τιμῆς, διότι, ὡς γνωρίζομεν, πολλὲς γυναῖκες, ὅταν λάβουν κάποιον ἀξίωμα ἀμέσως ἐγκαταλείπουν τὰς ἐργασίας τοῦ σπιτιοῦ καὶ τῆς οἰκογενείας, ἐπειδὴ τὰς θεωροῦν μικροπρεπεῖς διὰ τὸ ἀξίωμά τους. Ὅμως, ἡ ἀληθὴς βασιλομήτωρ Μαριάμ, ἔχουσα τελείαν γνῶσιν τῶν καθηκόντων τοῦ ἀνθρώπου, ἐκτελοῦσε τὶς σπιτικὲς ἐργασίες της μὲ μεγάλην ἐπιμέλειαν, διότι εἶχε ὑπ᾿ ὄψιν της ὅτι καμία ἐργασία δὲν εἶναι ντροπὴ εἰς τὸν ἐργαζόμενον, ἀφοῦ καὶ αὐτὸς ὁ Θεὸς δὲν ἔπαυσε νὰ ἐργάζεται πρὸς συντήρησιν τοῦ κόσμου, καθὼς ὁ Κύριος εἶπεν: «Ὁ πατήρ μου ἕως ἄρτι ἐργάζεται, κἀγὼ ἐργάζομαι» (Ἰωάν. ε´ 17).
Ἡ Παρθένος Μαριάμ, λοιπόν, ὑπῆρξεν τὸ σύμβολον τῆς καλῆς νοικοκυρᾶς, τὸ σύμβολον τῆς καλῆς οἰκογενείας, τὸ σύμβολον τοῦ εὐλογημένου σπιτιοῦ, τὸ παράδειγμα γιὰ ὅλες τὶς κόρες καὶ παρθένες, γιὰ ὅλες τὶς μητέρες τοῦ κόσμου.
* Οἰκουρὸς λέγεται αὐτὸς ἢ αὐτὴ ποὺ φυλάει τὸ σπίτι.

12. Ο ΙΗΣΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΣΜΟΣΩΤΗΡΙΟΝ ΕΡΓΟΝ ΤΟΥ

Ὅπως εἴδαμε, ἡ Θεοτόκος ὑπῆρξε τὸ σύμβολον τῆς καλῆς νοικοκυρᾶς καὶ τῆς καλῆς οἰκογενείας. Μετὰ μεγάλης στοργῆς καὶ ἀγάπης ἀνέθρεψε τὸν Υἱόν της καὶ Θεόν της μικρὸν Ἰησοῦν. Ὅπως λέγει ὁ Εὐαγγελιστής, «τὸ δὲ παιδίον ηὔξανε καὶ ἐκραταιοῦτο πνεύματι πληρούμενον σοφίας, καὶ χάρις Θεοῦ ἦν ἐπ᾿ αὐτό». (Λουκ. β´ 40).
Ὁ Ἰησοῦς ἐμεγάλωσε πλέον καὶ ἐπλησίαζε ὁ καιρὸς διὰ νὰ ἀρχίση τὸ κοσμοσωτήριον ἔργον του. Ὁ Ἰωσὴφ εἶχεν ἤδη ἀποθάνει. Ὁ Ἰησοῦς ἀφοῦ ἐξέλεξε τοὺς πρώτους μαθητάς του, ἐγκαταλείπει τὴν Ναζαρὲτ καὶ ἔρχεται εἰς τὴν Καπερναούμ, τὴν πρωτεύουσαν τῆς Γαλιλαίας καὶ ἐγκαθίσταται ἐκεῖ μαζὶ μὲ τὴν Μητέρα του. Τὸ κοσμοσωτήριον ἔργον τοῦ Κυρίου ἀρχίζει.
Ἡ Παναγία Μητέρα του μὲ συγκίνησιν καὶ ἐνθουσιασμὸν παρακολουθεῖ τὸν Υἱόν της, ποὺ διδάσκει καὶ σαγηνεύει τὰ πλήθη. Κόσμος διψασμένος ἀκούει τὴν νέαν διδασκαλίαν καὶ ὅλοι κρέμονται ἀπὸ τὰ χείλη τοῦ Ἰησοῦ, ὁ ὁποῖος διδάσκει «ὡς ἐξουσίαν ἔχων» καὶ ὄχι καθὼς οἱ Γραμματεῖς χλιαρὰ καὶ τυπικά. Ὅλοι ὁμολογοῦν ὅτι «οὐδέποτε οὕτως ἐλάλησεν ἄνθρωπος ὡς οὗτος ὁ ἄνθρωπος» (Ἰωάν. ζ´ 46). Ἡ χαρὰ τῆς Θεοτόκου μεγαλώνει βλέπουσα τὸν Υἱόν της νὰ κηρύσση διδασκαλίαν μοναδικήν, νὰ παρουσιάζη «τέρατα καὶ σημεῖα πολλὰ ἐν τῷ λαῷ» καὶ νὰ τὸν παρακολουθοῦν μὲ ἀκράτητον ἐνθουσιασμὸν μυριάδες λαοῦ!
Εὐφραίνεται ἡ ψυχή της καὶ αἰσθάνεται τὴν κατὰ Θεὸν καύχησιν, ὅταν ἀκούει μία γυναίκα νὰ λέγη ἀνάμεσα εἰς τὸ πλῆθος, τὴν ὥραν ποὺ ὁ Κύριος ἐδίδασκε: «Μακάρια ἡ κοιλία ἡ βαστάσασά σε καὶ μαστοὶ οὓς ἐθήλασας» (Λουκ. ια´ 27). Καὶ ὁ Κύριος ἀπαντᾶ: «Ναί, μακάριοι μᾶλλον εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ ἀκούουν τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ καὶ φυλάσσουν αὐτόν» (Λουκ. ια´ 28).
Ὅπως δηλ. τὸν ἄκουσε καὶ τὸν ἐφύλαξε ἡ Ὑπεραγία Μητέρα του, ἡ ὁποία διὰ τοῦτο εἶναι πράγματι μακαρία. Καὶ ὅσον ἔβλεπε τὸν Σωτῆρα νὰ κατακτᾶ τὰς καρδίας τῶν ἀνθρώπων καὶ νὰ θεραπεύη κάθε νόσον καὶ νὰ ἐπιβάλλεται εἰς τὴν ἐκτίμησιν τοῦ λαοῦ τόσον καὶ ἡ χαρά της ἐμεγάλωνε.
α. Τὸ Θαῦμα ἐν Κανᾶ
Ὁ Ἰησοῦς εὑρέθη μὲ τὴν Μητέρα του καὶ τοὺς Μαθητάς του εἰς τὴν ἀρχαίαν πόλιν Κανά, ἡ ὁποία εἶναι πλησίον τῆς Γαλιλαίας. Ἕνας μελλόνυμφος, ὁ ὁποῖος, κατὰ τὴν παράδοσιν, ἦτο μαθητὴς τοῦ Ἰησοῦ, ὁ Σίμων ὁ Κανανίτης, προσκαλεῖ τὸν διδάσκαλόν του καὶ τὴν συνοδείαν του νὰ παρευρεθῆ εἰς τὸν γάμον. Ὁ Ἰησοῦς δέχεται τὴν πρόσκλησιν καὶ τιμᾶ διὰ τῆς παρουσίας του τὸν γάμον. Ἔπραξε τοῦτο, διὰ νὰ γνωρίση εἰς ὅλους μας ὅτι ὁ Θεὸς παρευρίσκεται ἀοράτως εἰς κάθε γάμον, ποὺ νόμιμα τελεῖται καὶ εὐλογεῖ τοὺς προσερχόμενους εἰς αὐτόν.
Πολλοὶ γάμοι ἐγένοντο εἰς τὰς πόλεις τῆς Γαλιλαίας καὶ εἰς τὰς ἄλλας περιοχὰς κατὰ τὴν ἐκεῖ παρουσίαν τοῦ Κυρίου, ἀλλὰ ὁ Ἰησοῦς εἰς κανένα δὲν παρευρέθη παρὰ μόνον εἰς τὸν γάμον τῆς Κανά. Ὁ Εὐαγγελιστὴς χαρακτηριστικὰ γράφει: «Καὶ τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ γάμος ἐγένετο ἐν Κανᾷ τῆς Γαλιλαίας... καὶ ἐπίστευσαν εἰς αὐτὸν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ» (Ἰωάν. β´ 1-11).
Ἡ Θεομήτωρ γνωρίζει ὅτι διὰ τὸν Υἱόν της πάντα εἶναι δυνατά. Διὰ τοῦτο, μόλις εἶδε τὴν ἔλλειψιν τοῦ οἴνου, λέγει εἰς τὸν Ἰησοῦν «οἶνον οὐκ ἔχουσι». Ἡ ἐπέμβασις τῆς Θεομήτορος πρὸς τὸν Υἱόν της ἦτο συγχρόνως καὶ ἀνάμιξις εἰς τὸ λυτρωτικὸν ἔργον του· διὰ τοῦτο ὁ Ἰησοῦς ἀπαντώντας λέγει εἰς τὴν Μητέρα του: «Τί ἐμοὶ καὶ σοί, γῦναι; οὔπω ἥκει ἡ ὥρα μου» (Ἰωάν. β´ 4). Τί κοινὸν ὑπάρχει, τῆς λέγει, μεταξὺ ἐμοῦ ποὺ τώρα ὡς Μεσσίας διαχειρίζομαι τὴν θείαν δύναμιν τοῦ πατρός μου καὶ σοῦ ποὺ μὲ ἐγέννησες ὡς ἄνθρωπον;
Μὲ τὴν ἀπάντησιν αὐτὴν ἤθελε ὁ Ἰησοῦς νὰ τονίση ὅτι ὑπεράνω ὅλων στέκει τὸ ἔργον καὶ τὸ θέλημα τοῦ οὐρανίου Πατρός. Ὁ διάλογος αὐτὸς μεταξὺ τῆς Θεομήτορος καὶ τοῦ Υἱοῦ της ἐγένετο μὲ ὅλον τὸν σεβασμὸν καὶ τὴν ἀγάπην, ἔπρεπε ὅμως νὰ τονισθῆ ὅτι ὁ Ἰησοῦς ἐξηρτᾶτο πλέον ἀπὸ τὸ θέλημα τοῦ οὐρανίου Πατρὸς εἰς τὸ κοσμοσωτήριον ἔργον ποὺ ἄρχισε καὶ οὐδεμία ἄλλη ἐπέμβασις εἶχε θέσιν. Ὅμως, ὡς Υἱὸς Θεοῦ καὶ ὡς ἔχων ἐξουσίαν, ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς Πανάγνου Μητέρας του καὶ καλύπτει τὴν ἀνάγκην τοῦ οἴνου μεταβαλλὼν θαυματουργικῶς τὸ ὕδωρ εἰς οἶνον μέσα εἰς τὰς ἕξι ὑδρίας*.
Τὸ θαυμαστὸν αὐτὸ γεγονὸς μετεδόθη εἰς ὅλην τὴν Γαλιλαίαν καὶ τὰ περίχωρα. Βλέποντας ἡ Θεομήτωρ τὸ θαῦμα αὐτὸ τοῦ Υἱοῦ της ἡ χαρά της ἐμεγάλωνε. Ποία ὅμως θλῖψις καὶ ποίος πόνος ἐγέμισε τὴν ψυχήν της, σχεδὸν ἀμέσως, ἀπὸ τὴν πώρωσιν τῶν Ἰουδαίων ἀρχόντων, τὴν μοχθηρίαν, τὸ μίσος, τὴν ζηλοτυπίαν καὶ τὰς δολοπλοκίας τους. Ἦτο δυνατὸν νὰ μὴν πονέση, ὅταν ἄκουε τοὺς ἐχθροὺς τοῦ Υἱοῦ της νὰ λέγουν ὅτι εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Βεελζεβοὺλ κάμνει τὰ θαυμαστὰ ἔργα;
Ὅπως μᾶς λέγει ὁ Εὐαγγελιστὴς Μᾶρκος, ὁ Ἰησοῦς ἐδίδασκε εἰς μίαν οἰκίαν καὶ οἱ ἐχθροί του Γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι, βλέποντες τὸν ὑπέρμετρον ζῆλον του ὑπὲρ τοῦ Θείου νόμου καὶ τὴν προσπάθειάν του νὰ πείση τοὺς ἀκροατάς του ἵνα πιστεύσουν εἰς τὸν Θεὸν διὰ τὴν σωτηρίαν τους, διέδωσαν εἰς τὴν πόλιν ὅτι ὁ Ἰησοῦς παρεφρόνησε!..
Ἡ Παναγία Μητέρα του ἀπουσίαζε ἀπ᾿ αὐτὴν τὴν διδασκαλίαν καὶ ὅταν ἔμαθε τὰς συκοφαντίας αὐτὰς κατὰ τοῦ Ἰησοῦ, ἐλυπήθη πολὺ καὶ παίρνοντας μαζί της κι ἄλλους συγγενεῖς της ἐπῆγαν πρὸς συνάντησιν τοῦ Ἰησοῦ. Ὅταν ἔφθασαν ἔξω ἀπὸ τὸ σπίτι, ὅπου ἐδίδασκεν ὁ Ἰησοῦς, τὸν ἐφώναξαν. Ὁ δὲ Ἰησοῦς ὡς Θεὸς γνωρίζων πάντα τὰ συμβαίνοντα, ὅταν τοῦ εἶπαν ὅτι ἡ Μητέρα του καὶ οἱ ἀδελφοί του (δηλ. συγγενεῖς του) τὸν ζητοῦν, τοὺς λέγει, ὅτι Μητέρα του καὶ ἀδελφοί του εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ ἐφαρμόζουν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Μὲ τὰ λόγια αὐτὰ διεκήρυσσεν ὁ Ἰησοῦς μίαν ἄλλην ἀλήθειαν, τὴν ὑπεροχὴν τῆς πνευματικῆς συγγενείας ἀπέναντι τῆς σαρκικῆς, χωρὶς βεβαίως νὰ περιφρονῆ, νὰ μειώνη καὶ νὰ ἀπορρίπτη τὴν τελευταίαν, ἀλλὰ ἐξαίρει τὴν ἐπικοινωνίαν τῶν ψυχῶν, ἡ ὁποία ἑνώνει ἀληθινὰ καὶ αἰώνια.
* Αἱ ἕξι ὑδρίαι (στάμνες) ἦσαν λίθιναι, δυὸ ἐξ αὐτῶν ὑπάρχουν μέχρι σήμερα εἰς τὸν Ἱερὸν Ναὸν τῆς Κανά. (Ἐπίσκεψις τοῦ γράφοντος εἰς τὸν Ναὸν τὸ ἔτος 1981).